۲-۴-۲-روش های نوین در کشف جرم
در این قسمت به بررسی روش‌های نوین کشف جرم می پردازیم.
۲-۴-۲-۱-تشخیص هویت
تشخیص هویت مجرمان و بزه‌دیدگان، اولین و مهم‌ترین گام در پی‌جویی جرایم است و هر چه روشمندتر و قانون مدارت باشد، ضمن کمک به حفظ حقوق و آزادی‌های فردی، تأمین عدالت کیفری و جلوگیری از استبدال، دارای ارزش اثباتی بیشتری می‌باشد. لذا در طول زمان به تدریج روش‌های خاصی برای تشخیص هویت اشخاص در قالب قوانین مدون و مرتبط ابداع شده است. از آنجایی که در کشور ما در این زمینه قوانین مشخص و مدونی وجود ندارد، برای طرح مسئله و شروع کار سعی شده از منابع خارجی کمک گرفته شود. روش‌های تشخیص هویت که امروزه کاربرد دارند، عبارتنداز:
۲-۴-۲-۱-۱-تشخیص هویت از رهگذر گواهان
تشخیص هویت از رهگذر گواهان، زمانی انجام می‌گیرد که برای مثال مجرم حین ارتکاب جرم دیده شده باشد و به گواه فرصت شناسایی مظنون از رهگذر تشخیص هویت از دیگر طرق طرح‌ریزی داده شود. این اقدامات برای بررسی توانایی گواه جهت شناسایی شخصی که پیشتر در یک موقعیت دیده شده و فراهم کردن تدبیر حفاظتی در برابر تشخیص هویت اشتباه، انجام می‌گیرد. افرادی به جز افسران پلیس باید از این قانون پیروی کنند. این افراد باید در استخدام نیروی پلیس و تحت کنترل فرمانده پلیس بوده یا طرف قرارداد برای فراهم کردن خدمات برای اشخاص دستگیر شده یا آنانی که به شکل دیگر تحت توقیف‌اند، باشند. توصیف آغـازین گواه احتمالی از مظنون باید ثبت شود. این ثبت باید در فرمی نگهداری گردد که جزئیات آن توصیف به طور دقیق و به شکلی خوانا و قابل رؤیت و اقتباس باشد و بتوان آن را مطابق این قانون به مظنون یا وکیل وی داد و به جز در صورتی که به گونه‌ای دیگر مقرر شده باشد، این امر باید پیش از مشارکت گواه در هر گونه رویه یا آیین تشخیص هویت انجام گیرد. پیش از انجام هر گونه رویه یا آیین مطابق این قانون، باید نسخه‌ای از آن به مظنون یا وکیل‌اش داده شود(جک:۱۳۸۵، ۱۲۹).
۲-۴-۲-۱-۲-عکاسی
بر مبنای قانون تشخیص هویت می‌توان از فرد دستگیر شده، در کلانتری با وجود رضایت کتبی یا بدون آن فقط در یکی از موارد زیر عکس‌برداری کرد:
۱٫ اگر در همین حال به منزله شخص دیگری دستگیر شود و یا در زمانی که این احتمال هست که به جای شخص دیگری دستگیر شود و عکس برای شناسایی فـرد دستگیر شده زمان و مکان دسـتگیری لازم باشد،
۲٫ اگر به جرم قابل ثبت، متهم شده باشد یا برای ارتکاب آن گزارش شده باشد و هنوز آزاد باشد یا نزد دادگاه آورده نشده باشد؛
۳٫ اگر به چنین جرمی(جرم قابل ثبت) محکوم شده و عکس وی در نتیجهء موارد فوق ثبت نشده باشد، هیچ گونه اختیاری برای دستگیری به منظور گرفتن عکس به دنبال این مقرره ایجاد نمی‌شود و این مقرره فقط در جایی اعمال می‌شود که شخص در نتیجه اعمال قانون دیگری تحت بازداشت است(نیازپور:۱۳۸۶، ۹۱).
هرجا که بتوان به عکس‌ها مراجعه کرد، می‌توان از تصویرهای رایانه‌ای نیز استفاده نمود. عکس‌ها باید برای اطمینان از اینکه گواه احتمالی-که در رویه تشخیص هویت حضور دارد-قادر به دیدن آن ها پیش از برگزاری رویه تشخیص هویت نیست، به طور امنی نگهداری شود. اگر گواه احتمالی، در غیر از موارد قانونی تشخیص هویت، عکسی از مظنون را ببیند، ممکن است محکمه‌پسند بودن و ارزش استنادی مدارک تشخیص هویت مورد تردید واقع شود.
۲-۴-۲-۱-۳-تشخیص هویت از روی عنبیه چشم
پیشرفت های اخیر در تکنولوژی اطلاعات و همچنین نیاز روز افزون به امنیت بیشتر، منجر به توسعه سریع سیستم‌های هوشمند تشخیص هویت بر اساس خصوصیات بیومتریک انسان شده است. سیستم های بیومتریک از خصوصیات فیزیولوژیکی یا رفتاری هر شخص برای تشخیص هویت دقیق او استفاده می‌کنند. ویژگی های معمول مورد استفاده در این سیستم ها عبارتند از: چهره، اثر انگشت، صدا، نمودارهای حرارتی چهره، عنبیه، شبکیه، طرز راه رفتن، نقوش کف دست، هندسه دست و …. . از بین این ویژگی ها، روی اثر انگشت بیشتر از بقیه کار شده است و در کاربرد های قانونی از این ویژگی استفاده می شود. همچنین تشخیص چهره و تشخیص صوت در ۲۵ سال اخیر به طور وسیعی مورد مطالعه قرار گرفته اند، در حالی که تشخیص عنبیه یک روش نسبتا جدید در شناسایی هویت است. منابع گوناگونی تأیید کرده‌اند که تشخیص عنبیه، یکی از مطمئن ترین سیستم های بیومتریک می‌باشد. با توجه به اهمیت و عملکرد قابل قبول این سیستم، سرمایه گذاری تحقیقاتی و صنعتی در کشور روی آن ضروری به نظر می‌رسد. بر این اساس، در روش اول این تحقیق مفاهیم اصلی سیستم تشخیص عنبیه مورد بررسی قرار می‌گیرد(قربانی و قربانی:۱۳۹۲، ۱۱۹).
۲-۴-۲-۱-۴-انگشت نگاری و تشخیص هویت
یکی از دغدغه‌های نظام عدالت کیفری و سـازمان پلیس، بهرهگیری صحیح از روش های جرم‌یابی نوین برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل ادل علمی به منظور انتساب قطعی یا رفع قطعی انتساب جرایم به افراد مظنون و متهم جهت کشف حقیقت و اثبات جرایم و در نهایت برقراری عدالت کیفری است. با توسعه روش های آزمایشگاهی مخصوصا تجزیه و تحلیل مولکولی DNA و فراهم آمدن این امکان که چنانچه حتی یک سلول از مجرم در صحنه جرم یافت شـود تعیین هویت و شناسایی مجرمین امکان پذیر خواهد بود(فخر:۱۳۸۶، ۱۱۷).
برخی از جرم یابان تصور کردند که انگشت نگاری به عنوان ادله مادی جایگاه قبلی خود را در نظام ادله علمی از دست خواهد داد، اما این روش با وجود محاسن متعدد و انکارناپذیر، با موانع و مشکلاتی مواجه است(نجابتی :۱۳۹۴، ۲۱۴).
