ب /۲): بیمه­های بازرگانی : بیمه های بازرگانی با توجه به نوع و طبیعت خطر ، به دو دسته بزرگ بیمه­های دریایی و غیر دریایی تقسیم می شود. تقسیم بندی دیگری که تقریباً منسوخ شده و مورد استفاده نیست تقسیم به بیمه های اموال و اشخاص است. بازارهای نیز وجود دارند که به موجب آن ها بیمه های بازرگانی به دو دسته بیمه های زندگی و غیر زندگی تقسیم می‌شوند.اصولاً بازارهای بیمه ای با توجه به قوانین و مقررات بیمه ای و ساختار بازار از تقسیم ­بندی­های مختلف استفاده می‌کنند.

در اینجا سه نوع دیدگاه یا سه نوع ویژگی که مد نظرقرار گرفته و ‌بر اساس آن ها تقسیم بندی انجام شده ، بیان می‌گردد. این ویژگی ها عبارتند از :

الف ) تکنیک و ماهیت عملیات ب ) محل وقوع خطر ج) موضوع یا مورد بیمه .

‌در تقسیم بندی مبتنی بر تکنیک و ماهیت عملیات، بیمه های بازرگانی را به بیمه های غرامتی و بیمه­های تشکیل سرمایه رده بندی ‌می‌کنند که همه بیمه­های اموال و بیمه­های مسئولیت مدنی جزء بیمه­های غرامتی و انواع بیمه های عمر یا زندگی جزء بیمه های تشکیل سرمایه هستند که در آن ها سرمایه مقطوع و معینی مورد تعهد بیمه گران قرا ر می‌گیرد(صالحی،۱۳۷۲).^[۸]

در تقسیم بندی ‌بر اساس محل وقوع خطر، بیمه ها به سه نوع بیمه های دریائی، بیمه های زمینی و بیمه های هوائی تقسیم می‌شوند:

منظور از بیمه های دریایی این است که خطرات واقع در دریاها بیمه می‌شوند، مانند بیمه کشتی و بیمه حمل ونقل کالا.

بیمه­های زمینی، عبارت از بیمه خطراتی است که محل وقوع آن ها خشکی می‌باشند. ^[۹]بیمه آتش سوزی اتومبیل ، مهندسی و برخی بیمه های باربری جزء این گروه بیمه ها است . همچنین انواع بیمه های اجباری مثل بیمه های اجتماعی نیز جزء این گروه می‌توانند تلقی شوند. (هوشنگی،۱۳۵۲)

بیمه های هوائی نیز با تأسیس شرکت‌های ‌هواپیمایی و حمل و نقل اشیاء و اشخاص از طریق هوا به وجود آمده است. در این نوع بیمه ، هواپیما و سرنشینان و محمولات آن در فاصله یک مسافرت هوائی بیمه می‌شوند(هوشنگی،۱۳۵۲).

در تقسیم بندی بر اساس موضوع یا مورد بیمه ، بیمه ها را به سه رشته اموال، اشخاص، مسئولیت مدنی دسته بندی می‌کنند(صالحی،۱۳۷۲).

– بیمه اموال

در این نوع بیمه، موضوع تعهد بیمه­گر شیئی است، یعنی آنچه قابل تقویم به وجه نقد است. بیمه اشیا، قراردادی برای جبران زیان وارده و پرداخت غرامت است.

نتیجه این می شود که بیمه گذاری که متحمل زیانی شده است نمی تواند غرامتی بیشتر از مرز واقعی دریافت کند ، یعنی وضعی بهتر و مساعدتر از زمان قبل از بروز حادثه داشته باشد. از مهمترین ویژگی انواع بیمه اشیا خسارتی بودن آن ها‌ است .

حداکثر تعهد بیمه گر تا سقف مبلغ بیمه شده خسارت وارده به بیمه گذار است . به عبارت دیگر بر اثر تحقق خطر بیمه شده ، وضعیت مالی بیمه گذار، نامتعادل می شود که بیمه گر این وضعیت نامتعادل را برطرف می‌کند . در این نوع بیمه ها « اصل غرامت » حکمفرما است . به اینصورت که بیمه گر بایستی غرامت بیمه گذار را بپردازد. بدون آنکه مبلغی بیش از خسارت واقعی به او پرداخت نماید. بیمه های اشیا ، متنوع ترین شاخه بیمه های بازرگانی است. بر اثر پیشرفت ‌تکنولوژی و ورود انواع محصولات و فرآوردهای صنعتی و غیره ، با وجود اینکه تسهیلات و رفاه اجتماعی برای مردم به همراه دارد ، پتانسیل خسارت را نیز با خود به ارمغان می آورد. بیمه گران طرحها و پوشش های بیمه ای را برای جبران خسارت و زیان‌های احتمالی ناشی از اینگونه خطرها به بازار بیمه عرضه می‌کنند. در نتیجه انواع بیمه های اشیا به طور مرتب در حال افزایش اند که در زیر به تعدادی از آن ها اشاره می شود:

۱- بیمه آتش سوزی ، انفجار ، صاعقه و خطرهای اضافی نظیر سیل، زلزله، طوفان، شکست شیشه، ترکیدگی لوله آب، ضایعات ناشی از برف و باران و دزدی ۲- بیمه اتومبیل (بدنه ، سرنشین ، شخص ثالث) ۳- بیمه محصولات کشاورزی ۴- بیمه هواپیما ۵- بیمه کشتی ۶- بیمه حمل و نقل کالا (زمینی، دریایی ، هوایی ) ۷- بیمه مهندسی ۸- بیمه کامپیوتر ۹- بیمه سفینه های فضایی …

– بیمه اشخاص

این نوع بیمه عبارت است از بیمه ای که موضوع یا مورد بیمه آن شخص انسان است. در این نوع بیمه خطرهایی مثل فوت ، حادثه منجر به نقص عضو یا فوت ، بیماری و غیره که انسان را تهدید می‌کند، تحت پوشش قرار می‌گیرد و هریک از خطرهای ذکر شده با ‌بیمه‌هایی تحت عنوان بیمه عمر یا بیمه زندگی (انفرادی و گروهی )، بیمه حوادث (انفرادی وگروهی)، بیمه درمانی (در ایران توسط شرکت‌های بیمه فقط به صورت گروهی) تحت پوشش قرار می‌گیرد. در بیمه اشخاص ، بیمه­گر نمی تواند غرامت وارده به بیمه شده را برآورد کند. تعیین سرمایه بر عهده بیمه­گذار است .

– بیمه مسئولیت مدنی

بیمه مسئولیت، بیمه­ای است که مسئولیت مدنی بیمه گذار را در قبال اشخاص ثالث بیمه می­ کند. بنابر یک اصل حقوقی­، هرکس مسئول زیان و خسارتی است که به جان و مال اشخاص دیگر وارد ‌می‌آورد.

بیمه مسئولیت مدنی نیز انواع مختلف دارد. مانند: بیمه مسئولیت مدنی کارفرمایان، بیمه مسئولیت مدنی دولت و کارمندان دولت و شهرداری‌ها، بیمه مسئولیت مدنی متصدیان حمل­ونقل زمینی، هوائی و دریایی، بیمه مسئولیت مدنی پزشکان جراحان و داروسازان و مدیران مراکز درمانی، بیمه مسئولیت مدنی آرشیتکتها و مقاطعه کاران و غیره.(صالحی، ۱۳۷۲) ^[۱۰]

• بیمه زیان پولی

در این بیمه، موضوع بیمه میزان معینی پول است که بیمه­گر به دلیل عدم ایفای تعهد بیمه­گذار می ­پردازد. انواع بیمه­های زیان پولی عبارتند از:

1. بیمه اعتبار ۲- بیمه تضمین ۳- بیمه عدم النفع ۴- بیمه صداقت و امانت

هم اکنون صنعت بیمه کشور با ارائه بیش از ۵۰ رشته بیمه­ای متنوع در حال خدمت رسانی می‌باشد. بیمه های ارائه شده در ایران به شرح جدول صفحه بعد می‌باشد.

جدول۲-۱- انواع بیمه ها در ایران

انواع بیمه ها

عناوین اصلی

ردیف

دسته بندی کلی

عمر زمانی، عمر و پس انداز ، عمر مانده بدهکار، عمر کارکنان دولت، سایر بیمه های عمر گروهی و…

عمر

۱

بیمه های زندگی

آتش سوزی صنعتی ، منازل مسکونی و انبارها ، بیمه آسایش خانواده ( طرح جامع خانوار)

آتش سوزی

۲

بیمه های غیرزندگی

باربری کالاهای وارداتی، صادراتی و داخل کشور، باربری محصئلات نفتی ، پتروشیمی ، عتبات عالیات

باربری

۳

حوادث زمانی ، حادثه و پس انداز، حوادث و تشکیل سرمایه، حوادث تحصیلی ، حوادث کارکنان دولت ، سایر بیمه های حوادث انفرادی و گروهی

حوادث

۴

حوادث سرنشین: حوادث سرنشین، مازاد حوادث مسافرین

اتومبیل

۵