- اغلب در فعالیت های روزانه فراموشکار است.
۲) بیش فعالی و تکانشگری:
-
- دست و پاهایش را مرتباَ حرکت می دهدو در صندلی پیچ و تاب می‌خورد.
-
- اغلب صندلی اش در موقعیتی که انتظار می رود در صندلی بماند ترک می‌کند.
-
- اغلب می دود جاهای مختلف بالا می رود.
-
- اغلب نا آرام وقدرت حرکتی زیادی دارد.
-
- اغلب در شرکت فعاایت های ویا بازی های آرام مشکل دارد.
- زیاد صحبت می‌کند.
۳) تکانشگری:
-
- اغلب بیش از آنکه سئوال کامل شود پاسخ می‌دهد.
-
- اغلب با منتظر ماندن مشکل دارد.
- اغلب وسط حرف دیگران می پرد و حرف دیگران را قطع می‌کند (انجمن روان پزشکی امریکا، ۱۹۹۹، ترجمه نایینیان، مداحی، الهیاری، بیابانگرد، ۱۳۷۹).
طبقه بندی اختلال نقص توجه/بیش فعالی:
نوع برجسته نقص توجه:زمانی ایجاد می شود که معیار های نقص توجه به مدت ۶ماه وجود داشته ومعیارهای نوع بیش فعالی وتکانشگری برای این مدت وجود نداشته باشد، این نوع از مراجعین کودکانی هستند که دچار بی توجه ای اولیه هستند. نوع برجسته بیش فعالی وتکانشگری:زمانی ایجاد می شود که معیارهای بیش فعالی وتکانشگری برای مدت ۶ ماه وجودداشته باشد، ولی معیار های نوع نقص توجه در این مدت وجود نداشته باشد این نوع از کودکان رفتارهای بیش فعالی وتکانشی را از خود بروز می‌دهند. نوع ترکیبی:اگردو معیار بی توجهی وبیش فعالی وتکانشگری را برای مدت ۶ ماه وجود داشته باشد این نوع از مراجعین نوع ترکیبی اختلال را دارا می‌باشند (جانسدتیر، بوما، شردر[۲۰]، ۲۰۰۵، ترجمه سجادی، ۱۳۹۲).
اختلال بیش فعالی /نقص توجه
بیش فعالی به معنای پر تحرکی وجنب و جوش زیاد است که در کودکان به درجات مختلف مشاهده می شود و تا زمانی که در عملکرد تحصیلی، فردی و اجتماعی کودک خللی ایجاد نکند، اختلال به شمار نمی آید. منظور از اختلال نقص توجه/بیش فعالی، اختلال پایدار عدم توجه و تمرکز، بیش فعالی ورفتارهای تکانشی است، که در کودکان مبتلا شدیدتر از دیگرکودکان است و نشانه های آن قبل از ۷ سالگی ظاهر می شود و در مدرسه و خانه باعث اختلال در عملکرد فرد می شود. گاهی به اشتباه کودک بازیگوش را کودک بیش فعال فرض می‌کنند، تفاوت کودکان بیش فعال باکودکان صرفاَ بازیگوش در این است که در این کودکان در هیچ فعالیتی بیش از دو سه دقیقه دوام نمی آورند و در نتیجه یادگیری آن ها پایین است در حالی که کودک صرفاّ بازیگوش سرشت پرتحرکی دارد و اختلالی در زمینه عملکردی ندارد و حتی خیلی اجتماعی است و با همسالان خود ارتباط خوبی دارد (آشتیانی، ۱۳۸۷).
بیشینه تاریخی اختلال نقص توجه/بیش فعالی
قدیمی ترین توصیفی که از این اختلال وجود دارد از پزشکی آلمانی به نام هاینز یس هافمن[۲۱] در سال ۱۸۰۰ است. شکسپیر در نمایش نامه «شاه هنری هشتم» به نوعی بیماری در توجه اشاره کرده‌است (برکلی، ۱۹۹۷). ویلیام جمیز(۱۸۹۰) در کتاب اصول روانشناسی به ویژگی اشاره می‌کند که خود آن را «اراده ی انفجاری» می نامد، این ویژگی ها شبیه به بیش فعالی هستند(علیزاده، ۱۳۸۳). از دهه ۱۹۲۰ تقریباّ در بیشتر کشورهای دنیا بیش فعالی شنا سایی شده بود. از دهه ۱۹۳۰تا اواخر ۱۹۵۰جامعه علمی آمریکا به این اختلال توجه نمود و باعث کشف دارو های آمفتامین شد. دارو درمانی در مورد این اختلال تا آخر دهه ۱۹۶۰ گسترش یافت و در پایان همین دهه ودهه ی پس از آن دارو درمانی به عنوان تنها درمان بیش فعالی مورد پذیرش بود (سیفروآلن۱۹۷۶[۲۲]به نقل از علیزاده، ۱۳۸۳).
علت شناسی اختلال نقص توجه /بیش فعالی
مشخص نیست اما احتمالاّ عوامل مختلف در بروز آن مؤثر است: ADHD علت اصلی
-آسیب مغزی کودک: کودکان با اختلال بیش فعالی/ نقص توجه در انجام کارهای حساس مغزی دچار مشکل هستند و بخش های گوناگون مغز از جمله لپ فرونتال[۲۳] ولیمبیک [۲۴]در آن ها دچار آسیب شده است (کندال، ۲۰۰۰).
-عوامل ژنتیکی: بررسی های که روی دوقلو ها، فرزند خوانده هاو مطالعه ژنتیک مولکولی انجام شده نشان می‌دهد که این اختلال می‌تواند تحت تاثیر وراثت باشد (بیدیرمن و فارانی[۲۵]، ۲۰۰۵). تحقیقات در امریکا نشان داده که نزدیک به یک چهارم کودکانی که اختلال بیش فعالی/نقص توجه داشته اند والدین آن ها نیز دچار همین اختلال بوده اند (انجمن روان پزشکی امریکا، ۱۹۹۴، مارک وارد و براید، ۲۰۰۱، به نقل از پیلسزکا[۲۶]، ۲۰۰۵).
-انتقال دهنده های شیمیایی: برخی پژوهش ها به انتقال دهنده های شیمیایی مانند نوراپی نفرین، سروتونین، دوپامین و… اشاره می‌کند تغییراتی در مواد شیمیایی ناقل های عصبی مغز به ایجاد این اختلال می شود. (آلتوف[۲۷]، ۲۰۰۳، پیلسزکا [۲۸]، ۲۰۰۵).
عوامل محیطی :بیماری مادر در دوران بارداری، سن بالا، اختلالات روان پزشکی مخصوصاّافسردگی مادر نیز از جمله دیگر عوامل ایجاد کننده این اختلال می‌باشند (بیدیرمن وفارای، ۲۰۰۵). همچنین عوامل مانند مواجهه جنین با نیکوتین و با مواد مخدر، مسمومیت باسرب، وزن بسیارکم در زمان تولد، محرومیت از اکسیژن دربدر تولد نیز باعث بروز اختلال بیش فعالی/نقص توجه می شود (آلبرجت، ۱۳۹۱)
عوارض دارو در مانی
تمام داروهااز جمله دارو های روان پزشکی دارای عوارض جانبی هستند. از آنجا که بیماران بیش فعالی/ نقص توجه باید مدت‌ها دارو مصرف کنند، عوارض جانبی داروها ممکن است مشکل ساز شوند. دارو و درمان های روانی اجتماعی مهمترین روش های درمانی هستند. دارو زمانی سالها برای بهبود این اختلال به کاررفته است اما استفاده دراز مدت از دارو های محرک می‌تواند باعث مشکلاتی برای کودک شود. بر اساس مطالعات جدید مصرف دارو های محرک موجب کندی رشد قدکودکان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل می شود. مهمترین عارضه دارو ها ی محرک اثرات قلبی-عروقی است. از جمله این اثرات می توان به افزایش فشار خون وضربان قلب اشاره کرد (آلبرجت، ۱۳۹۱).
مبانی نظری بازی
تعریف بازی
بیشتر پژوهشگران ونظریه پردازان درمورد مجموعه مشترکی از ویژگی ها که بازی را از رفتارهای نامربوط به بازی برای کودکان سنین مختلف توافق دارند. آن ها ویژگی های بازی را به این صورت در نظر می گیرند: ذاتی، درون زاد و خودجوش است، فرایندی جهت یافته است غیرجدی، خوشایند و لذت بخش است اکتشافی، تجربی وفعال است دارای قاعده وقانون است از الگو رشد پیروی می‌کند و تحت تاثیر آداب و رسوم جامعه است، باافزایش سن کودکان از تعداد فعالیت های بازی کاسته می شود همچنین با بزرگ تر شدن کودکان وافزایش سن، تحرک جسمانی بازی کمتر می شود (روبین، فاین، وانبرگ [۲۹]، ۱۹۸۳، :گاوری، ۱۹۹۰، فرومبرگ، ۲۰۰۲، ترجمه حسینی، ۱۳۸۴). تعریف بازی آسان نیست. باب هیوز[۳۰] (۲۰۰۳) و کینگ[۳۱] (۱۹۸۶) بازی را این گونه تعریف می‌کنند: «بازی یک انتخاب آزادانه است، شخصاَ هدایت می شود، ذاتی و درون خیز است و کودک رابه فعالیت وا می‌دارد» درفرهنگ لغت آکسفورد[۳۲] بازی را چنین تعریف می شود:«خودرا سرگرم ومشغول کردن، ورزش، شادی شوخی وجست و خیز و بازی گوشی، یا مشغول کردن در بازی»
