اندازه‌گیری‌های انجام شده در سطح (یا نزدیک به سطح)، استنتاج کرد. این موضوع، روش معکوس نام دارد. روش‌های معکوس ابهام یا عدم وجود پاسخ منحصر به فرد در نتیجه‌گیری را به همراه خواهند داشت، در حالی که روش‌های مستقیم به صورت تئوری پاسخ مبهمی به دنبال ندارند.

جایگاه مدل سرعت در علم ژئو فیزیک
با وجود اینکه عدم قطعیت موجود در تفسیر ژئوفیزیکی را اغلب با انجام اندازه‌گیری‌های متعدد (و در بعضی موارد اندازه‌گیری‌های متفاوت) تا حد قابل قبولی می‌توان کاهش داد، اما مشکل ابهام را نمی‌توان به طور کامل برطرف نمود. مشکل کلی آن است که تفاوت‌های عمده‌ ناشی از وضعیت حقیقی ساختارهای زمین‌شناسی زیرسطحی منجر به تفاوت‌های بدون اهمیت و کوچک و غیرقابل اندازه‌گیری در کمیت‌های اندازه‌گیری شده‌ حین یک برداشت ژئوفیزیکی می‌شود. این محدودیت اساسی از این حقیقت اجتناب‌ناپذیر نشأت می‌گیرد که برداشت‌های ژئوفیزیکی تلاش به حل روش معکوس می‌کنند. علاه بر این، کمیت‌هایی که به صورت تجربی به دست می‌آیند، به طور دقیق تعیین نمی‌شوند و خطاهای آزمایش به میزان تردید و عدم دقت موجود (ناشی از کامل نبودن داده‌های میدان و ابهام مرتبط با روش معکوس) می‌افزاید. به طور کلی، از آنجا که نمی‌توان یک راه‌حل منحصر به فرد را از مجموعه‌ اندازه‌گیری‌های انجام شده به دست آورد، تفسیر ژئوفیزیکی با به کارگیری کلیه‌ راه‌ حل ‌های ممکن جهت تعیین خصوصیات زیرسطحی بکار گرفته می‌شود. با وجود این مشکلات اساسی، تکمیل برداشت ژئوفیزیکی به وسیله ی تلفیق آن با اطلاعات بدست آمده از چاه، یک ابزار بسیار ارزشمند برای تکمیل کاوش زمین‌شناسی زیرسطحی بوده و نقش کلیدی‌ را در برنامه‌های اکتشافی برای منابع زمین‌شناسی، ایفا می‌کند و جایگاه و ضرورت تهیه مدل سرعت ناحیه ای مشخص می گردد.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

تاریخچه بحث
تاکنون تلاشهایی در راستای تعیین سیستم رسوبی ناحیه ی خلیج فارس صورت گرفته است که از آن جمله می توان به تهیه و تنظیم دائره­المعارف زمین­ شناسی نفت خلیج فارس اشاره کرد. از طرف دیگر اطلاعات مفید فراوانی که از طریق چاه­ها (مثل پروفایل لرزه ای قائم، چکشات، گزارش زمین­ شناسی سر چاه، و نگارهای پتروفیزیکی) و به کمک اطلاعات لرزه­ای برداشت شده از ناحیه­ی خلیج فارس و نواحی مرتبط مجاور تهیه و تدوین شده ­اند. با این حال تاکنون در کشور ما، نگاه ناحیه­ای به تمامی اطلاعات ارزشمند مذکور صورت نگرفته است. وجود میادین مشترک و لزوم بهره گیری صحیح از منابع، ضرورت چنین عملیاتی را دوچندان می نماید. این امکان وجود دارد که حجم انبوه اطلاعات پراکنده و فراوان موجود را تلفیق و نتیجه را با درنظرگرفتن نیازهای صنعت، برای استفاده در صنعت به کار برد. تاکنون بیشتر فعالیت­های صورت­ گرفته در راستای تلفیق داده ­های مناطق کوچکی از کل ناحیه بوده که باعث ایجاد مشکلاتی برای مفسر شده است. براساس بررسی­های صورت­ گرفته، الگوی اتوماسیون مناسبی جهت تهیه­ شبکه سرعت لرزه­ای در ناحیه­ی خلیج فارس طراحی و ارائه نشده است. علاوه بر این، انتظار می­رود با بهره­ گیری از اطلاعات مناسب تر که به تازگی بدست آمده است، بتوان نقایص گذشته را جبران کرد. عدم بهره­ گیری کامل از گنجینه­ی عظیم اطلاعات موجود در ناحیه­ی خلیج فارس، عدم تلفیق اطلاعات موجود بر اساس اهمیت و وزن آنها و نگرش جزئی به ساختمان­ها باعث شده که مفسر حتی در برخی موارد قادر به انتخاب سرعت واقعی و تعیین صحیح روند تغییرات آن نباشد و به طور کلی، ارائه­ یک تفسیر قابل اجرا و توجیه­پذیر نیازمند تجربه و مهارت فراوان و خطرپذیری بالایی باشد. بنابراین، جهت تهیه­ مدل سرعت ناحیه­ای، دسته­بندی و مرتبط­سازی اطلاعات موجود ضروری می نماید تا علاوه بر اصلاح نقشه­های عمقی تهیه شده، روند تغییر سرعت لایه ­ها برای تعیین مسیر حرکت صحیح، مشخص شود. این مدل سرعت می تواند در برنامه ریزی های آتی و به طور خاص، برداشت خطوط لرزه ای تکمیلی، نقش تعیین کننده ای داشته باشد.
ساختار پایان نامه
از آنجا که هدف اصلی، ارائه یک مدل ناحیه­ای از تغییرات سرعت لرزه­ای با تأکید بر شناسایی مخازن جدید می باشد، در این فرایند، با جمع­بندی و تلفیق داده ­های لرزه­ای، چاه­پیمایی و زمین­ شناسی و با تاثیرپذیری از ویژگی­های مخازن هیدروکربوری، مقدمات لازم برای این هدف فراهم گردیده است.
در فصل بعدی، به بیان اهمیت مدل سرعت و ضرورت تهیه آن پرداخته شده است. در فصل سوم، مختصری از چینه شناسی ناحیه مورد مطالعه، یعنی ناحیه ی خلیج فارس بیان می گردد. در فصل چهارم، شرح کوتاهی از اصول فرایند انجام شده برای تهیه و تکمیل اطلاعات و ضرورت این عملیات، شرح داده‌ شده است. فصل پنجم نیز شامل ارائه نتایج تهیه شده از تلفیق اطلاعات لرزه ای و اطلاعات سرعتی چاه‌ها بوده و در فصل آخر، تحلیل های بدست آمده ارائه خواهد شد.
ضرورت تهیه مدل سرعت ناحیه ای
مقدمه
با پیشرفت­های ایجادشده در صنعت نفت و گاز و گسترش روش های اکتشافی و عدم نگاه ناحیه­ای به مناطق نفت خیز از جمله ناحیه­ی خلیج فارس، جمع­بندی اطلاعات عملیاتی و نظری تهیه­شده توسط بخش­های مختلف صنعت نفت، ضرورت پیدا می کند. یکی از این زمینه ­های بنیادی، تلفیق نتایج جدید بدست­آمده از عملیات لرزه­نگاری و اطلاعات زمین­ شناسی به منظور ارائه مدل کامل تری از سرعت لایه ها و سازندهاست که می تواند نقش بسزایی در تهیه­ نقشه­های مدل سرعت لرزه­ای و در نتیجه تهیه ی نقشه­های عمقی مطلوب ایفا نماید.
اهمیت مدل سرعت ناحیه ای
اهمیت مدل سرعت در اکتشاف نفت و تفسیرداده های لرزه ای به کاربردهای مدل سرعت در صنعت باز می گردد. به عنوان مثال یک مفسر بعد از تفسیر یک منطقه کوچک که ممکن است روزها به طول بینجامد، برای اینکه بتواند از صحت و سقم تفسیر انجام شده، در یک زمان بسیار کوتاه، اطمینان حاصل نماید، از مدل سرعت استفاده می کند. همچنین در تمامی طول مدت تفسیر با ملاحظه مدل سرعت قابل اعتماد، می تواند برای تفسیر از سرعت هایی در هر نقطه استفاده کند، که بیشترین همخوانی را با محیطهای مرتبط اطراف منطقه ی تفسیر دارند. لذا در صورت فقدان مدل سرعت، مراحل تفسیر کندتر و با دقت کمتری صورت می گیرد و تفسیر به طور اجتناب ناپذیری با ابهام و مفروضات اثبات نشده ای پیش می رود. از طرفی اگر مدل سرعت اشتباه باشد، تفسیر و تشخیص ساختمانها به طور کاملاً واضحی اشتباه از کار در آمده و نمی تواند مبنای کارهای تکمیلی بعدی قرار بگیرد. با توجه به مطالعات اندک صورت گرفته در ناحیه خلیج فارس و همچنین کفایت مطلوب اطلاعات لرزه­ای موجود از این ناحیه، بررسی ناحیه­ای سرعت در ناحیه ی خلیج فارس و منطقه فلات قاره (به ویژه سازندهای گورپی، ایلام، سروک و کژدمی که به اهداف مخزنی ارتباط بیشتری دارند) مورد نظر قرار گرفت.
سرعت لرزه­ای لایه ­ها به عوامل متعددی چون سیستم رسوبی (شامل سنگ­شناسی، دانه­بندی، سیمان­شدگی، انحلال، شکستگی و سایر فرآیندهای ثانویه)، تکتونیک (شامل گسل­خوردگی، روند شکستگی، بالاآمدگی، فرونشست، روند و شدت چین­خوردگی)، تخلخل، سیال منفذی (شامل نوع، فاز و فشار سیال) و غیره بستگی دارد.
با توجه به اینکه سرعت­های بدست­آمده از منابع مختلف، شامل چاه و سرعت پردازش (کوچ، برانبارش و …) با سرعت­های محاسبه­شده تئوری هم­خوانی کامل ندارند، انتخاب سرعت واقعی و شناخت روند تغییر آن در ناحیه با چالش مواجه است و این امر به ویژه در فعالیت­های اکتشافی که نیازمند تعیین سرعت­ با دقت بالاست، نمود بیشتری پیدا می کند. بنابر اصول مهندسی مخزن، که نوع سنگ، پدیده ­ها و ساخت­های موجود در آن تأثیر زیادی بر میزان تخلخل مفید و به خصوص تراوایی و درنتیجه میزان بهره­دهی مخزن دارند، شناخت هر چه بهتر روند سرعت و یافتن ارتباط منطقی آن با تغییر رخساره ­های رسوبی و سیستم چینه­ای منطقه می ­تواند نقش مکمل برای اطلاعات موجود داشته باشد و منجر به طرح فرضیاتی از جمله وجود گاز، شکستگی، روند دانه­بندی و… شود. در زمینه ی تلاش برای طرح فرضیات علمی مورد نظر، سؤالات مختلفی قابل طرح است:
آیا تغیرات سرعت در ناحیه ی خلیج فارس از الگوی خاصی تبعیت می کند؟
میزان انطباق سرعت­های بدست­آمده از منابع مختلف تا چه میزان است و علل عدم انطباق احتمالی چیست؟
میزان تاثیر گذاری تغییرات عمق و موقعیت جغرافیایی بر سرعتهای بدست آمده چقدر است؟
ارتباط بین میزان انحراف سرعت­ها از مقادیر تخمین­زده­شده با تغییر رخساره ­های رسوبی چگونه است؟
آیا تکتونیک ناحیه خلیج فارس، تغییر محسوسی در روند سرعت سازندها ایجاد کرده است؟
آیا می­توان یک مدل سرعت تهیه کرد که تاثیر شکستگی­ها و سیالات بر آن قابل ردیابی باشد و بتوان از آن در شناخت بهتر نواحی مخزنی بهره جست؟
آیا می­توان از میان پارامترهای متعدد کنترل­ کننده­ سرعت، چند پارامتر اصلی و یا معادل انتخاب کرد و رفتار سرعت را بر اساس آنها مدل­سازی نمود؟
محدودیت­های مطالعاتی و میزان خطای موجود در نتایج چقدر است؟
بعد از پاسخ به این سؤالات، سعی می شود بهترین روش برای تطبیق و تلفیق اطلاعات، ارائه­شود تا بتوان این عملیات را به سایر نواحی نیز تعمیم داد. علاوه بر این، بهبود مدل رسوب­شناسی منطقه و سیستم­های رسوبی مؤثر بر شرایط کنونی سازندها نیز می تواند به عنوان هدف بعدی دنبال شود.
هدف اصلی در مطالعه­ حاضر، ارائه مدلی برای تعیین سرعت لرزه­ای در سازندهای گورپی، ایلام، سروک و کژدمی در ناحیه­ی خلیج فارس است که باعث ارتقای دقت و کیفیت نقشه های عمقی می گردد. به طور کلی، اهداف تفکیک شده و مرحله به مرحله این مطالعه عبارتند از:
جمع­بندی و یکپارچه نمودن اطلاعات مربوط به سرعت لرزه­ای در ناحیه­ی خلیج فارس در سازندهای منتخب.
تهیه­ شبکه­ سرعتی دقیق­تر، از سازندهای منتخب در ناحیه­ی خلیج فارس به منظور تولید نقشه­های عمقی مطلوب.
تشخیص روند سرعت لرزه­ای لایه­ های منتخب در ناحیه­ی خلیج فارس با نگاه مخزنی.
امکان سنجی تطبیقو در صورت امکان تلفیق نتایج حاصل با پارامترهای رسوبی، زمین­ شناسی و مخزنی که منجر به توصیف بهتری از رخساره­ی مخزنی شود.
برای پوشش این اهداف و نیز نیل به هدف اصلی از این مطالعه، مراحل زیر انجام گرفته اند:
الف) مطالعات کتابخانه­ای.
ب) جمع­آوری اطلاعات مورد نیاز زمین­ شناسی، چینه­شناسی، لرزه­ای، چاه­پیمایی از ناحیه.
ج) استفاده از روش­های مناسب زمین­آماری در تهیه مدل نهایی سرعت به کمک داده ­های سرعتی موجود از کل ناحیه.
د) مقایسه مدل حاصل با مدل­های محلّی پیشین.
ه) تفسیر تفاوت­های تشخیص داده شده و توجیه آنها بر اساس مدل رسوبی و زمین­ شناسی موجود منطقه.
در این مراحل از اطلاعات زیر بهره برداری شده است:
الف) اطلاعات زمین­ شناسی شامل:
نقشه­های زمین­ شناسی منطقه خلیج فارس
ضخامت لایه­ های زیرسطحی و روند گسترش آنها در منطقه­ خلیج فارس
اطلاعات مستقیم بدست آمده از چاه­های منطقه و برخی نقاط کلیدی مجاور
گزارشات زمین­شناس سر چاه و گزارش نهایی تکمیل چاه
اطلاعات مربوط به چاه­آزمایی
نگارهای پتروفیزیکی چاه شامل: نگار صوتی و چگالی و گاما و…
اطلاعات چکشات و پروفایل لرزه ای قائم در کل چاه های ناحیه
ب) اطلاعات غیرمستقیم لرزه­ای شامل:
سرعت­های برانبارش
سرعت­های مهاجرت
مقاطع لرزه­ای تفسیرشده دو و سه بعدی
نقشه­های عمقی و زمانی تولیدشده
با بهره­ گیری از نرم­افزارCharisma از مجموعه­ GeoFrame و استفاده از پایگاه داده و نرم­افزار Petrel، داده ­های سرعتی موجود از کل ناحیه در کنار یگدیگر قرار داده خواهد شد تا با بهره گرفتن از روش­های مناسب زمین­آماری در مدل نهایی سرعت، تأثیرگذار باشند. سپس با مقایسه­ مدل حاصل و مدل­های محلی پیشین، به تفسیر تفاوت­های تشخیص داده شده و توجیه آنها بر اساس مدل رسوبی و زمین­ شناسی موجود منطقه پرداخته می­ شود.