هاتیرلی^[۱۷] و همکاران (۲۰۰۶) در تحقیقی رابطه انرژی ورودی و عملکرد محصول در تولید گوجه­ فرنگی گلخانه­ای را مورد بررسی قرار دادند. این تحقیق الگوهای استفاده انرژی و ارتباط بین انرژی ورودی و عملکرد برای تولید گوجه­ فرنگی در آنتالیای ترکیه را ارزیابی می­ کند. نتایج نشان داد که سوخت ۳۵/۳۴ درصد، کودهای شیمیایی ۵۹/۲۷ درصد، الکتریسیته ۰۱/ ۱۶درصد، سموم ۱۹/ ۱۰درصد و نیروی انسانی ۶۴/۸ درصد بخش عمده انرژی مصرف شده هستند. در این تحقیق میانگین عملکرد و انرژی مصرفی به ترتیب در حدود ۱۶۰ تن و ۷۱۶/۱۰۶ گیگاژول بر هکتار بدست آمدند، همچنین نسبت خروجی به ورودی، انرژی ویژه و بهره­وری انرژی به ترتیب ۲/۱، ۳/۱۲۳۸۰ مگاژول بر تن و ۰۹/۰ کیلوگرم بر مگاژول برآورد شدند. این محققین مدل­های اقتصادی برای تخمین تأثیر انرژی ورودی بر عملکرد را نیز توسعه یافتند.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

استراپانسا^[۱۸] و همکاران (۲۰۰۶) در تحقیقی برای انرژی مصرفی در باغات سیب یونان بین سال­های ۲۰۰۰-۱۹۹۹ به این نتایج رسیدند که در عملیات باغداری بیشترین انرژی مصرفی به کنترل آفات ۴۰ درصد، برداشت و حمل و نقل ۶/۲۱ درصد و کوددهی ۸/۱۶ درصد اختصاص داشته و همچنین برای نهاده­های مصرفی سوخت ۳۳ درصد، ماشین­ها ۲۵ درصد و کودها به ویژه ازته ۱۵ درصد بیشترین سهم انرژی مصرفی را به خود اختصاص داده بودند. با وجودی که هم ارز انرژی کارگری ۲/۲ مگاژول بر ساعت در نظر گرفته شده بود، سهم کارگر فقط ۷/۲ درصد محاسبه شد. کارایی انرژی و شدت آن به ترتیب یک و ۵/۲ مگاژول بر کیلوگرم به دست آمد (بدون در نظر گرفتن محصول فرعی). در این تحقیق در سال یک یا دو بار باغات سیب را آبیاری می­کردند.
کاناکچی و آکینچی^[۱۹] (۲۰۰۶) در تحقیقی بر روی محصولات گلخانه­ای در ترکیه الگوی مصرف انرژی در تولید سبزی­های گلخانه­ای را برای تعیین نسبت انرژی خروجی به ورودی و روابط حاکم بر آن­ها مورد بررسی قرار دادند. ضرورت توان ماشین­های مورد استفاده در عملیات گلخانه با بهره گرفتن از رایانه بر اساس سامانه فراگیری اطلاعات اندازه ­گیری شد. شاخص­ های اقتصادی و انرژی (نسبت خروجی به ورودی، انرژی ویژه، هزینه تولید، درآمد خالص و غیره) محاسبه شد. در نتیجه انرژی قابل استفاده و پیش نیازهای منبع انرژی تولید سبزی­های گلخانه­ای به ترتیب بین ۷/۲۸۰۳۴-۵/۲۳۸۸۸۳ و ۸/۴۹۹۷۸-۳/۴۵۷۶۳ مگاژول بر هزار مترمربع به دست آمد. نسبت انرژی چهار سبزی مهم گلخانه­ای شامل گوجه­ فرنگی، فلفل، خیار و بادمجان، به ترتیب ۳۲/۰، ۱۹/۰، ۳۱/۰ و ۲۳/۰ محاسبه شد. درآمد عملکرد محصول از تولید سبزی­ها ۳/۲۷۷۵-۶/۵۹۵ دلار بر هزار مترمربع بود. در بین سبزی­های گلخانه­ای نتیجه کشت گوجه­ فرنگی مفیدتر از بقیه بود.
گالوانی و اسکوبیدو^[۲۰] (۲۰۰۱) در تحقیق خود بر روی انرژی مصرفی در تولید خیار پارامترهای توازن تابشی خالص، جریان انتقال حرارت در خاک، جریان گرمای نهان تبخیر و جریان حرارتی به صورت روزانه در تمام دوره تولید محصول در خارج و داخل گلخانه را با هم مقایسه کردند. نتایج نشان داد که مقادیر زیادی از انرژی برای گرمای نهان تبخیر صرف شده است.
در یک جمع­بندی کلی مشخص گردید ­که تولید محصولات گلخانه­ای در مناطق خشک و نیمه­خشک بکار گرفته شده است. از آنجایی­که تحقیقات در برخی مناطق ایران و سایر کشورها نشان داده است، تولید محصولات از طریق کشت گلخانه­ای راه­حل مناسبی برای افزلیش عملکرد می­باشد، لذا در این مطالعه با توجه به اقلیم استان زنجان به بررسی اثر سطح زیر کشت، نوع محصول (توت­فرنگی، خیار و گوجه­ فرنگی) و نوع کشت (هیدروپونیک و خاکی) بر کارایی انرژی و اقتصادی در گلخانه­ ها پرداخته شده است.
۳-۱-مقدمه
برای انجام این تحقیق اطلاعات به صورت میدانی و کتابخانه­ای جمع­آوری شد. در مورد جمع­آوری اطلاعات کتابخانه­ای از منابع نشریات داخلی و خارجی، بررسی طرح­های پژوهشی انجام شده و پایان نامه­ های مختلف در کشور و مطالعه منابع لاتین و طرح­های انجام شده در خارج از کشور استفاده شد. برای به­دست آوردن اطلاعات میدانی پرسشنامه توأم با مصاحبه تکمیل شده و همچنین اندازه ­گیری­های میدانی نیز صورت گرفت. در پرسشنامه تمام مراحل کشت در گلخانه­های هیدروپونیک و خاکی منطقه مورد بررسی قرار گرفته است. به منظور سنجش میزان انرژی از شاخص­ های انرژی و از روابط اقتصادی برای محاسبه سهم هزینه­ های تولید، عملکرد اقتصادی و نسبت سود به هزینه استفاده شد. پس از محاسبه شاخص­ های انرژی و اقتصادی، تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از نرم­افزار SPSS و مقایسه بین دو نوع کشت گلخانه­ای از دیدگاه انرژی و اقتصادی توسط آزمون آماری دانکن انجام داده شده است.
به منظور تعیین میزان نهاده­های مصرفی در گلخانه­های خاکی و هیدروپونیک و تعیین هزینه­ های تولید و بررسی اثرات نوع محصول، نوع کشت و سطح زیر کشت بر انرژی مصرفی، عملکرد، هزینه­ها و بهره­وری اقتصادی و انرژی تعداد ۲۰ پرسشنامه تهیه شد.
۳-۲- اطلاعات مربوط به سطح زیر کشت، نوع کشت و نوع محصول گلخانه­های استان زنجان
طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی، استان زنجان دارای ۴۸ گلخانه محصولات زراعی و باغی می­باشد که در سال ۱۳۹۲ تنها ۳۵ واحد از این مجموعه فعال است. سطح زیر کشت کل گلخانه­ ها در استان ۱۵۶۷۴۰ مترمربع است که ۱۳۷۰۰ مترمربع آن مربوط به گلخانه­های هیدروپونیک می­باشد (جهاد کشاورزی، ۱۳۹۲).
بر اساس مطالعات انجام شده در این تحقیق، مشخص گردید که از بین گلخانه­های فعال که مربوط به کشت محصولات خیار، گوجه­ فرنگی و توت­فرنگی می­باشد حدود ۲۵ درصد مربوط به گلخانه­های هیدروپونیک که تنها در این گلخانه­ ها توت­فرنگی کشت می­ شود. از ۷۵ درصد مابقی مربوط به کشت گلخانه­های خاکی می­باشد که در این گلخانه­ ها خیار و گوجه­ فرنگی کشت شده است. از ۷۵ درصد کشت خاکی، ۶۰ درصد را محصول خیار و ۱۵ درصد را محصول گوجه­ فرنگی به خود اختصاص داده­اند.
گلخانه­های استان زنجان از نظر سازه و سامانه­های به­کار برده شده مشابه بودند و پوشش همگی پلاستیک بوده و سامانه تهویه با فن یا پنجره­های سقفی و کناری و در برخی گلخانه­ ها از سامانه فن و پَد برای سرمایش استفاده می­ کنند و گرمایش هم با بهره گرفتن از گرمکن یا بخاری انجام می­ شود و تنها در سامانه­های مدیریتی و نوع کشت دارای تفاوت­هایی هستند. محصولات مورد تحقیق شامل توت­فرنگی، خیار و گوجه­ فرنگی است که در استان زنجان بیشتر کشت می­شوند. طبق جدول ۳-۱ دوره کشت و تعداد کشت در سال این محصولات با هم فرق می­ کنند.
جدول ۳-۱- دوره کشت محصولات مورد بررسی در استان زنجان

نوع محصول

دوره کشت (ماه)

تعداد کشت در سال

توت­فرنگی

۹

۱

خیار

۶

۲

گوجه­ فرنگی

۱۰

۱

۳-۳- موقعیت جغرافیایی استان زنجان
استان زنجان حدود ۲۱۷۷۳ کیلومتر مربع مساحت دارد و در شمال غربی ایران قرار گرفته است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان زنجان به هفت شهرستان (آب­بر، ایجرود، خدابنده، خرمدره، زنجان، طارم و ماه­نشان)، ۱۶ شهر، ۱۶ بخش و ۴۶ دهستان تقسیم شده است. استان زنجان یکی از مناطق کوهستانی کشور است. آب و هوای استان معتدل تا معتدل ملایم به سرد می­باشد. زمستان­های سرد و تابستان­های معتدلی دارد. میزان متوسط بارش سالیانه استان ۶۶/۳۶۲ میلی­متر گزارش شده است.
استان زنجان بین مدار ۳۵ درجه و ۳۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۱۵ دقیقه عرض شمالی خط استوا و بین ۴۷ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۲۶ دقیقه طول شرقی از نصف­النهار گرینویچ قرار گرفته است. این استان در همسایگی استان­های گیلان (در شمال شرقی)، استان قزوین (در شرق)، استان همدان (در جنوب)، استان کردستان (در جنوب غربی)، استان آذربایجان غربی (در غرب)، استان آذربایجان شرقی (در شمال غربی) و استان اردبیل (در شمال) قرار دارد (۱۳۹۱(www.ostan-ag.gov.ir,.
۳-۱- سیمای استان زنجان
۳-۴- مراحل مطالعات انرژی
۱-اولین مرحله در مطالعات انرژی تعیین حد و مرز کمی کاربردی انرژی برای عملیات تولید بود
۲- مرحله دوم انجام عملیات، مشخص کردن و محاسبه میزان مصرف انرژی در هر یک از فعالیت­ها و نهاده­های تولید است.
۳-در مرحله سوم میزان انرژی مصرفی را در نهاده­های مصرفی ضرب کرده و کل انرژی به کار رفته در هر کدام از گلخانه­های خاکی و هیدروپونیک را به­دست آوردیم