– روش به دست آوردن نمرۀ شاخص های کلی :
GSI= به دست آوردن کل نمرات ۹ مقیاس و آیتم های اضافی و سپس تقسیم بر ۹۰
PST= شمارش تعداد پاسخ های علامت مثبت (پاسخ های غیر صفر).
PSDI= کل نمره ۹ مقیاس و آیتم های اضافی بر نمره PST تقسیم می شود.
۳-۵-۲- مقیاس شیوه حل مسأله
الف) معرفی مقیاس :
این مقیاس توسط کسیدی و لانگ (۱۹۹۶) طی دو مرحله ساخته شده و دارای ۲۴ سؤال می‌باشد که ۶ عامل را می سنجد و هر کدام از عوامل در بر گیرندۀ ۴ ماده آزمون می‌باشد . این عوامل عبارتند از :
– در ماندگی : این عامل بیانگر بی یاوری فرد در مؤقعیت های مسأله زا می‌باشد .
– مهارگری حل مسأله : بعد مهار گری بیرونی – درونی را در موقعیت های مسأله زا منعکس می‌کند.
– سبک خلاقیت : نشان دهندۀ برنامه ریزی و در نظر گرفتن راه حل های متنوع بر حسب موقعیت مسئله زا است .
– اعتماد در حل مسئله : بیانگر اعتقاد در توانایی فرد برای حل مشکلات است .
– سبک اجتناب : تمایل جهت رد شدن از کنار مشکلات به جای مقابله با آن ها را منعکس می‌کند .
– سبک روی آورد :نگرش مثبت نسبت به مشکلات و تمایل به مقابله رو در رو با آن ها را نشان می‌دهد .
از بین شیوه های حل مسئله ،سبک خلاقیت ، سبک اعتماد در حل مسئله و سبک روی آورد به عنوان شیوه های سازنده حل مسئله می‌باشند و سبک درماندگی ، سبک مهارگری حل مسئله و سبک اجتناب به عنوان شیوه های غیر سازنده حل مسئله در افراد محسوب می‌شوند.
ب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس :
این مقیاس توسط محمدی و صاحبی (۱۳۸۰) اعتبار یابی شده و ضرایب آلفا بالاتر از ۵۰/۰ (بجز سبک روی آورد) و میانگین آلفا برابر با ۶۰/۰ می‌باشد (محمدی و صاحبی ،۱۳۸۰) پس با توجه به میانگین همبستگی درونی ماده آزمون ها ، این مقیاس از اعتبار لازم بر خوردار است . همچنین در پژوهش دیگری اعتبار این مقیاس با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ برابر با ۷۷/۰ و ضریب روایی آن برابر با ۸۷/۰ به دست آمده است ( بابا پور خیرالدین و همکاران ، ۱۳۸۲).
ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات
سوالات این مقیاس به صورت زیر نمره گذاری می شود:
بلی=۲ خیر = صفر نمی دانم = ۱
جمع این نمرات نشان دهندۀ نمرۀ کلی هر کدام از عوامل شش گانه است . بنابرین هر یک از عوامل با داشتن ۴ سؤال ، نمره ای برابر با حداقل صفر و حداکثر ۸ خواهند داشت ،هر عاملی که بالاترین نمره را داشته باشد نشان می‌دهد فرد به هنگام مواجهه با مشکلات روزمره ازآن شیوه برای حل مشکلات استفاده می‌کند .
۳-۵-۳- مقیاس نسخه دوم شیوۀ مقابله با تعارض رحیم (راسی- II)
الف) معرفی مقیاس :
این مقیاس یک مقیاس خود گزارش دهی است ، از این مقیاس در آموزش ، پژوهش و شناسایی تعارض ارتباطی موجود بین افراد، گروه ها و سازمان ها استفاده می شود و شامل ۲۸ ماده است . این مقیاس دارای ۵ زیر مقیاس می‌باشد که عبارتند از :
-
- شیوۀ همراهانه (۷ ماده ): این شیوه شامل تبادل اطلاعات و بررسی اختلاف ها برای رسیدن به راه حل قابل قبول برای طرفین است. این مقیاس با شیوه حل مسأله در ارتباط است و ممکن است به راه حل خلاقانه در حل مسئله منجر شود .
-
- شیوۀ مهربانانه (۶ ماده): این شیوه در تلاش برای کاهش اختلافات است و برای بر آورده کردن انتظارات ومسائل دیگران بر تشابهات تأکید می‌کند، شخصی که از این شیوه استفاده می‌کند برای بر آورده کردن نیاز و مسائل دیگران ، مسائل خود را نادیده می‌گیرد.
- شیوۀ سلطه گرانه (۴ ماده) : این شیوه با مؤقعیت های انزوا ، اعطاء مسئو لیت به دیگران ، یا دیگران را مقصر دانستن و خود را کنار کشیدن در ارتباط است . شخصی که از این روش استفاده می‌کند از بر آورده کردن انتظارات خود و دیگران نا توان است .
ب)شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس
اعتبار درونی مقیاس در تحقیقات مختلف از ۷۲/۰ تا ۸۱/۰ گزارش شده است (کرکران ،مالینک رودت ، ۲۰۰۰) . همچنین در تحقیق دیگری اعتبار درونی مقیاس برابر با ۸۱ به دست آمده است (باباپور خیرالدین ، زیر چاپ).
روایی (روایی سازه) این مقیاس با بهره گرفتن از تحلیل عامل محاسبه شده و مورد تأیید قرار گرفته است . در پژوهشی (باباپور خیرالدین ، زیر چاپ) با بهره گرفتن از شاخص اعتبار ، ضریب روایی برابر با ۹۰% به دست آمده است.
ج)شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات:
سوالات این مقیاس به شکل لیکرت ۵ نقطه ای نمره گذاری می شود و در بر گیرندۀ عبارات:
کاملا مخالفم=۱ مخالفم=۲ نظری ندارم=۳ موافقم=۴ کاملا موافقم=۵
هر یک از سؤالات می‌تواند نمره ای را از ۱ تا ۵ کسب کند و سپس با توجه به تعداد ماده های هر زیر مقیاس ، نمرۀ کلی آن زیر مقیاس به دست می‌آید. سرانجام نمرۀ کلی زیر مقیاس بر تعداد ماده های آن تقسیم و نمره نهایی آن به دست می‌آید. هر زیر مقیاسی که بالاترین نمره را داشته باشد نشان دهندۀ این است که فرد در موقعیت های تعارضی و ناسازگاری بیشتر از آن شیوه استفاده می‌کند.
از بین شیوه های ۵ گانه حل تعارض ارتباطی ، شیوه های مهربانانه و همرهانه ، روش سازندۀ حل تعارض می‌باشند و شیوه های اجتنابی و سلطه گرانه ، روش غیر سازنده حل تعارض می‌باشند و شیوه مصالحه گرانه حالت بینا بینی دارد (هاریگوپال ،۱۹۹۵؛نقل از باباپور،۱۳۸۱)
۳-۵-۴- مقیاس جرأتمندی جرابک
الف) معرفی مقیاس
این مقیاس توسط جرابک(۱۹۹۶) ساخته شده است و اجرای آن برای نوجوانان و جوانان مناسب می‌باشد . مقیاس جرابک دارای ۳۲ آیتم می‌باشد.
ب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس:
همسانی درونی این مقیاس با روش دو نیمه عبارت است از : همبستگی فرم ها ۸۵/۰ و با فرمول اسپیرمن براون ۹۲/۰ .
ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات:
این مقیاس دارای ۳۲ آیتم می‌باشد و نمره گذاری آن برای تعدادی از سؤالات بدین ترتیب است:
هرگز=۱ بندرت=۲ بعضی اوقات=۳ اغلب=۴ همیشه=۵
و برای دیگر سؤالات، نمره گذاری به صورت معکوس می‌باشد.
از ۳۲ آیتم این مقیاس ، ۱۸ آیتم مربوط به سطح جرأتمندی عادی است و نمرات بالاتر از آن نشان دهندۀ سطح جرأتمندی بالا و نمرات پایین تر نشان دهندۀ سطح جرئت مندی پایین می‌باشد.
۳-۵-۵- دستورالعمل و برنامۀ آموزش مهارت های ارتباطی
این مهارت ها شامل سه دسته از مهارت های زندگی هستند که بیشتر به عنوان مهارت های ارتباطی شناخته می‌شوند، این مهارت ها عبارتند از:
-
- برنامۀ آموزش مهارت حل مسأله
-
- برنامۀ آموزش مهارت حل تعارض بین فردی
- برنامۀ آموزش ابزار وجود یا جرئت آموزی
هر کدام از این مهارت ها به صورت ۵ جلسۀ دو ساعته برگزار گردید و دستور کار هر جلسه شامل این موارد بود:
-
- سوالاتی برای بحث گروهی
- تکلیف جلسه
لازم به توضیح می‌باشد که سازمان جهانی بهداشت ،مهارت های زندگی را مبتنی بر نظریه های یادگیری اجتماعی بندورا می‌داند ( ناصری و نیک پور،۱۳۸۳) و به همین جهت مخاطبین
