کارایی در انجام حسابرسی هم مدنظر ارائه کنندگان و هم مدنظر دریافت کنندگان این خدمات است، زیرا با افزایش کارایی هر دو گروه منتفع خواهند شد. این انتفاع برای دریافت‌کنندگان به این صورت است که در زمان کمتر و احیاناً با هزینه های کمتر خدماتی با کیفیت مناسب دریافت می‌کنند و برای ارائه کنندگان خدمات این انتفاع صورت افزایش در ظرفیت کاری پرسنل، عدم نیاز به صرف هزینه و زمان اضافی برای انجام کاری معین، از دست ندادن صاحبکاران موجود (مشتریان موجود) و جذب صاحبکاران جدید (مشتریان جدید) و در نهایت افزایش در سود می‌تواند باشد. از طرف دیگر افزایش کارایی در حسابرسی صورت‌های مالی می‌تواند باعث رشد و تعالی حرفه گردد. از آنجا که در هر فعالیتی، تحلیل هزینه- فایده یک عامل مهم محسوب می‌گردد، اگر هزینه کسب خدمات حسابرسی برای دریافت کننده این خدمات بیشتر از منافع مورد انتظار آن باشد، دیگر مؤسسات یا شرکتهایی که الزام قانونی به انجام حسابرسی ندارند اقدام به خرید این خدمات نخواهند کرد و بخش قابل توجهی از بازار خدمات حسابرسی از بین خواهد رفت.
خدمات حسابرسی برای مؤسسات و شرکتهایی که از این خدمات بهره می‌گیرند، می‌تواند مزایای بسیاری در بر داشته باشد که حتی مدیران بسیاری از شرکت‌ها از این مزایا بی‌اطلاع هستند و تنها زمانی متوجه این مزایا می‌گردند که از خدمات حسابرسی بهره‌مند شوند.
پس باید زمینه‌ای فراهم گردد تا بتوان مؤسسات و شرکت‌ها را به استفاده از خدمات حسابرسی ترغیب کرد تا علاوه بر آشنایی بیشتر با مزایای آن به رشد حرفه نیز کمک شود. یکی از راه‌های ایجاد این زمینه، افزایش کارایی خدمات حسابرسی است (رضازاده و بسنده، ۱۳۸۵).
افزایش کارایی در حسابرسی صورت‌های مالی یک عامل حیاتی برای مؤسسات حسابرسی است که ادامه فعالیت این مؤسسات به آن وابسته است. پس همواره تعیین معیارهای کارایی حسابرسی برای مؤسسات حسابرسی امری حیاتی است و مهمتر از آن، آن ها باید همواره سعی در یافتن راه‌ها و عواملی داشته باشند که در رشد و ارتقای کارایی فعالیت‌های آن ها مؤثر است، تا بتوانند با رشد و کارایی حسابرسی‌ها توان رقابت با سایرین را برای خود حفظ کنند و حتی در صورت امکان گوی سبقت را از دیگران بربایند. برای انجام اینکار یک روش بسیار مؤثر می‌تواند شناسایی خصوصیات حسابرسی‌هایی باشد که با کارایی قابل قبول انجام می‌شوند. زیرا این شناسایی می‌تواند موجب شکل‌گیری رهنمودهایی ارزنده در زمینه بهبود فرایند حسابرسی و ارائه خدمات حسابرسی کارا گردد (رادلیف، ۱۹۹۹)[۲].
به نظر می‌رسد میان آنچه حسابرسان مستقل شاغل در سازمان حسابرسی و حسابرسان شاغل در دیوان محاسبات در مورد کارایی حسابرسی مالی تصور می‌کنند تفاوت معناداری وجود دارد.
مسئله اصلی تحقیق حاضر بررسی مقایسه‌ای دیدگاه‌های حسابرسان مستقل و حسابرسان شاغل در دیوان محاسبات در خصوص کارایی حسابرسی صورت‌های مالی است و نیز رسیدن به مجموعه‌ای از عوامل مؤثر برای افزایش کارایی حسابرسی است.
برای دستیابی به این هدف لازم به پاسخ‌گویی به سؤالات زیر می‌باشد:
۱- شناختی که حسابرسان از محیط کار و فعالیت صاحبکار کسب می‌کنند چه تأثیری بر کارایی حسابرسی صورت‌های مالی دارد؟
۲- شناخت و میزان اتکای حسابرسان به سیستم کنترل داخلی واحد مورد رسیدگی چه اثری بر کارایی حسابرسی صورت‌های مالی دارد؟
۳- تأثیر استفاده از خدمات حسابرس داخلی و خدمات کارشناسی بر کارایی حسابرسی چیست؟
۴- تأثیر اعمال محدودیت زمانی و کاهش هزینه اجرای حسابرسی بر کارایی حسابرسی صورت‌های مالی چیست؟
۵- کنترل کیفیت حسابرسی اطلاعات مالی تاریخی چه تأثیری بر کارایی حسابرسی دارد؟
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
در اغلب تحقیقات صورت گرفته در ایران محققان صرفاً دنبال بررسی اثربخشی حسابرسی بوده‌اند، زیرا شاید اولین مطلبی که در مورد حسابرسی و هزینه های مرتبط آن به ذهن می‌رسد این است که آیا صرف این هزینه ها و زمان و انجام کار حسابرسی ثمره و نتیجه‌ای در پی خواهد داشت یا خیر؟ اما قطعاً این تنها جنبه‌ای نیست که در مورد خدمات حسابرسی باید در نظر گرفت. حرفه حسابرسی با توجه به سابقه و رشدی که طی دهه های اخیر داشته، اثبات کرده‌است که یک عمل اثربخش است و ثمره آن مورد توجه نهادهای بسیاری بوده و هست. بنابرین در حال حاضر مطلب مهمتر از اثربخشی خدمات حسابرسی، کارایی این خدمات است.
هر فردی انتظار دارد بیشترین نتیجه را از فعالیت‌های خود کسب کند، این فعالیت هم می‌تواند به صورت مستقیم توسط خود فرد انجام شود و هم صاحبکارانش به دنبال آنند که بیشترین ثمره را با صرف کمترین هزینه و زمان حاصل کنند و این تنها در صورت افزایش هر چه بیشتر کارایی حسابرسی میسر خواهد بود.
هیچ صاحبکاری حاضر نیست که برای خرید خدمات حسابرسی بیش از حد هزینه کند یا با توجه به ماهیت حسابرسی بیش از حد زمان صرف کند. لذا همواره صاحبکاران حسابرسی به دنبال آن هستند که خدماتی با کیفیت معین را در حداقل زمان ممکن و با حداقل هزینه دریافت کنند. بنابرین می‌توان گفت کارایی مهمترین ویژگی مدنظر صاحبکاران حسابرسی است. از طرف دیگر حسابرسان حداقل در رده مدیریت حاضر نیستند که زمان خود و پرسنل را بیش از اندازه برای انجام یک کار معین تخصیص دهند، زیرا ا ین امر باعث افزایش در هزینه ها در نهایت کاهش سود می‌گردد (رضازاده و بسنده، ۱۳۸۵). بنابرین کارایی مورد توجه حسابرسان نیز هست. حال که بر اساس گفته های پیشین ضرورت کارایی حسابرسی برای حسابرسان را تشریح کردیم باید نگرش حسابرسان مستقل شاغل در سازمان حسابرسی و حسابرسان دیوان محاسبات را در خصوص کارایی حسابرسی نیز بررسی کنیم.
از این‌رو تحقیق و پژوهش در زمینه تصورات حسابرسان درباره کارایی حسابرسی صورت‌های مالی ضرورت دارد. با توجه به آنکه در ایران کمتر به موضوع کارایی حسابرسی پرداخته شده است، لذا در این زمینه نیاز به مطالعات زیادی است. در تحقیق حاضر سعی بر آن است تا علاوه بر آغاز تحقیق در زمینه دیدگاه‌های حسابرسان نسبت به کارایی حسابرسی صورت‌های مالی در ایران بابی نیز در جهت بررسی‌های بیشتر در این زمینه گشوده شود.
۱-۴- اهداف تحقیق
۱) بررسی تأثیر شناخت حسابرسان از محیط کار و فعالیت واحد مورد رسیدگی بر کارایی حسابرسی
۲) بررسی تأثیر شناخت و میزان اتکای حسابرسان بر سیستم کنترل داخلی واحد مورد رسیدگی بر کارایی حسابرسی
