شرکت هایی با نسبت بدهی پایین در مواقع رکود اقتصادی ریسک زیان کمتری خواهند داشت و در عین حال در زمان رشد اقتصادی هم باید انتظار سود کمتری را داشته باشند ؛ بالعکس شرکت هایی با نسبت بدهی بالا ممکن است با ریسک زیان عمده مواجه شوند ، اما امکان استفاده های کلان هم برای آن ها موجود می‌باشد . گرچه برخورداری از بازده های بالا مورد نظر همگان است اما معمولاً اکثر سرمایه گذاران از ریسک اجتناب می‌کنند ؛ بنابرین تصمیم در مورد نسبت بدهی نوعی تعادل بین ریسک و بازدهی به وجود می آورد (Weston,1998,p 40) . مهم ترین این نسبت ها عبارتند از (Neveu,1986,p 46) :
الف) نسبت بدهی های بلند مدت به حقوق صاحبان سهام[۱۰۴]– با بهره گرفتن از این نسبت ، مقدار منابع مالی شرکت که به وسیله بستانکاران تأمین شده است ، محاسبه می‌گردد . هرچه این نسبت بزرگتر باشد به این مفهوم است که سهم دیگران از مالکان در تأمین منابع مالی بیشتر است . شیوه محاسبه به این ترتیب است که کل بدهی های بلندمدت به حقوق صاحبان سهام تقسیم می‌گردد .
- نسبت کل بدهی ها به دارایی ها[۱۰۵]– با این نسبت ، کل وجوهی که از محل بدهی ها تأمین شده است ، محاسبه می‌گردد . اگر این نسبت از عدد یک کم شود ، درصد کل وجوهی که از محل حقوق صاحبان سهام تأمین شده است ، به دست می‌آید . بدهی های جاری نیز در این نسبت گنجانده می‌گردد و برای محاسبه آن ، کل بدهی ها را بر کل دارایی ها تقسیم می‌کنند .
در این تحقیق به تجزیه و تحلیل رفتار مدیریت ریسک مالی پرداخته می شود . در واقع رفتار مدیریت ریسک مالی بر اساس استفاده از ابزار مشتقه ، انعطاف پذیری سرمایه شرکت ها در استفاده از ابزار مشتقه (نسبت آنی) و هزینه درماندگی مالی شرکت ها در استفاده از ابزار مشتقه (نسبت بدهی) تبیین و تاثیر هر یک بر ارزش شرکت ها تحت تاثیر متغیرهای کنترل تحقیق (هزینه سرمایه ، تمرکز مالکیت و بازده دارایی) بررسی می‌گردد .
بخش سوم
پیشینه تحقیق
۲-۳-۱) مقدمه
یکی از بخش های مهم تحقیق ، بخش مربوط به پیشینه و ادبیات تحقیق است ؛ یعنی یکی از کارهای ضروری در هر تحقیقی ، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است ؛ زیرا سرچشمه علوم را می توان در پیشینه آن ها کاوش کرد . بررسی پیشینه تحقیق ، مطالعه گذشته آن است و نگاهى است به آنچه دیگران در زمینه تحقیق یا موضوعات مشابه انجام داده‌اند . در بررسى پیشینه ، محقق مى خواهد بداند دیگران در این باره چه کرده‌اند ، تا کجا پیش رفته اند و چگونه کار کرده‌اند ، تا او نیز کار خود را در راستا و ادامه تلاش هاى پیشین قرار دهد و در ضمن از روش ها و نتایج آن تلاش ها در حل مسأله خود استفاده کند. اگر دیگران مسأله اى را که محقق در صدد حل آن است ، پیش از او به بهترین شکل ممکن حل کرده باشند ، پرداختن به چنین تحقیقى کار بیهوده و لغوى خواهد بود. اما اگر آن مسأله هنوز حل نشده یا روش قابل قبولى نداشته است ، مى تواند براى حل آن با روش مقبول ، دست به کار شود . حال که بررسى پیشینه با چنین هدفى صورت مى گیرد ، محقق باید همه مراکز و منابعى را که احتمال مى دهد گزارشى از تحقیقات گذشته در آن یافت مى شود ، جست و جو کند و نباید مانند مطالعه اکتشافى تنها به یک یا دو منبع جامع بسنده نماید.
۲-۳-۲) تحقیقات داخلی
بر اساس بررسی های انجام گرفته در هیچ یک از مطالعات داخلی به تاثیر مدیریت ریسک مالی بر ارزش شرکت ها پرداخته نشده است ؛ لذا برخی از تحقیقات انجام شده مرتبط با فرضیه های تحقیق در ایران به شرح زیر است:
-
- جهان خانی و همکاران (۱۳۷۴) در تحقیقی معیارهای مناسب برای اندازه گیری ارزش شرکت ها را مورد بررسی قرار دادند. هدف این تحقیق ، معرفی معیارهای متفاوتی است که مردم برای اندازه گیری ارزش سهام یک شرکت و قضاوت در مورد عملکرد آن به کار می‌برند . در این تحقیق مدل های حسابداری تعیین ارزش شرکت مانند سود هر سهم ، بازده حقوق صاحبان سهام ، جریان های نقدی ، سود تقسیمی ، نرخ رشد سود و ارزش دفتری بررسی گردیده است . نتایج نشان داد که عدم استفاده از معیارهای مناسب برای اندازه گیری عملکرد و ارزش سهام یک شرکت موجب می‌گردد ارزش شرکت به سمت ارزش واقعی سوق پیدا نکند و موجب ضرر و زیان یک گروه از خریداران سهام و سود سرشار گروه دیگر گردد (جهان خانی و ظریف فرد ،۱۳۷۴،ص ص ۶۶-۴۱) .
-
- حقیقت و قربانی(۱۳۸۶) در تحقیق خود به بررسی رابطه سود و جریان نقدی با ارزش شرکت بر اساس مدل چرخه عمرپرداختند . این تحقیق از نوع همبستگی و در زمره ی تحقیقات توصیفی قرار دارد . جامعه آماری تحقیق شامل شرکت هایی است که از ابتدای سال مالی ۱۳۷۷ لغایت پایان ۱۳۸۳ نام آن ها در فهرست شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران درج شده است و بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر مبنای عامل سن شرکت ، سر انجام ۲۶۰ شرکت را به عنوان نمونه انتخاب نمودند . نتایج تحقیقات آنان نشان داد که در دوره رشد و افول ، همبستگی جریانات نقدی با ارزش شرکت ها به شکل معناداری قوی تر از همبستگی سود با ارزش شرکت است (حقیقت و قربانی،۱۳۸۶،ص ص ۲۱۹-۲۰۱) .
-
- حساس یگانه و همکاران (۱۳۸۷) در تحقیقی تحت عنوان ” بررسی رابطه بین سرمایه گذاری نهادی و ارزش شرکت ” تأثیر مالکیت نهادی بر ارزش شرکت ها را بررسی نمودند . تحقیق آن ها ، تحقیقی توصیفی بوده که از حیث هدف کاربردی می‌باشد . دوره ی زمانی تحقیق ۸ ساله (۱۳۷۶-۱۳۸۳) و جامعه آماری تحقیق ، کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد . از بین این شرکت ها ، شرکت های واسطه گری مالی را به سبب ماهیت خاص فعالیت ، حذف و ۶۱ شرکت را به عنوان نمونه انتخاب نمودند . به منظور آزمون ارتباط بین ارزش شرکت ها و مالکیت نهادی از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شده است . نتایج تحقیق آن ها بیانگر وجود رابطه مثبت بین سرمایه گذاری نهادی و ارزش شرکت ها که مؤید فرضیه نظارت کارآمد است و نیز عدم وجود ارتباط معنادار بین تمرکز مالکیت نهادی و ارزش شرکت ها که فرضیه همگرایی منافع را تأیید نمی کند ، بوده است (حساس یگانه و مرادی،۱۳۸۷،ص ص ۱۲۲-۱۰۷) .
-
- محمدی و همکاران (۱۳۸۸) در تحقیقی تحت عنوان” بررسی ساختار مالکیت[۱۰۶]( تمرکز[۱۰۷] و ترکیب[۱۰۸]) بر بازدهی و ارزش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ” به بررسی نقش و اثرات جداگانه و همزمان تمرکز و نوع مالکیت بر دو عامل بازدهی و ارزش شرکت ها پرداختند . این تحقیق بر اساس هدف از نوع کاربردی و از لحاظ روش گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات غیرآزمایشی و توصیفی بوده است . نمونه آماری تحقیق آن ها ، ۷۰ شرکت در طی دوره زمانی ۱۳۸۱ لغایت ۱۳۸۶ بوده است . نمونه ها بااستفاده از روش غربال[۱۰۹] و بر اساس معیارهای زیر انتخاب گردید :
-
- نوع فعالیت شرکت ها ، تولیدی بوده و لذا مؤسسات مالی ، سرمایه گذاری و بانک ها در نمونه آورده نشدند .
-
- شرکت ها در طول دوره تحقیق ، وقفه عملیاتی بیش از ۶ ماه نداشته باشند .
-
- شرکت ها در طول دوره تحقیق ، تغییر سال مالی نداده باشند .
