۶- تعریف تکنولوژی از دیدگاه نوازشریف: تکنولوژی شامل ۴ عنصر است:
الف) سختافزار: مجموعهای از وسایل و تجهیزات فیزیکی، ابزارها، وسایل و ماشینآلات
ب) نرمافزار: مجموعهای از تکنیکها، فعالیتهای فنی، روشها و دستورالعملها
ج) نیروی انسانی یا تواناییهایی که به موجب آن سختافزار و نرمافزار به کار گرفته می شود.
د) سازماندهی و مدیریت: مکانیزمها و ترتیبات اقتصادی و اجتماعی که در چهارچوب آن ها سایر اجزاء به کار میافتند (نوازشریف، ۱۳۶۷).
۷- دائرهالمعارف علم و تکنولوژی، تکنولوژی را چنین تعریف می کند: تکنولوژی دانش و عمل سیستماتیک فراگردهای صنعتی است، ولی تصمیمپذیر به هر گونه فعالیت دیگر است (کرباسیان، ۱۳۸۵).
۸- تکنولوژی عبارت است از مجموعهای از فراگردهای فیزیکی، روشها، فنون و ابزار و تجهیزات که به وسیله آن ها محصولی ساخته می شود و خدمتهایی ارائه می شود (خادم، ۱۳۸۹).
۹- از نظر اقتصاددانان: تکنولوژی عبارت است از دانشی که در امر تولید، تجارتی کردن و توزیع کالاها و خدماتدهی به کار می رود که از راه ترکیب و تلفیق عاملهایی نظیر مواد اولیه، ابزار و ماشینآلات، نیروی انسانی، زمین و طبیعت به دست می آید (براون، ۱۳۷۹).
۱۰-در دائرهالمعارف آمریکایی چنین آمده است: تکنولوژی به شیوه های ساختن اشیاء و انجام کارها اطلاق می شود (دفتر تحقیقات صنعتی، ۱۳۶۷).
۱۱-تکنولوژی عبارت است از دانش، روشهای مربوط به پرورش، ساخت و پردازش چیزی به ویژه در مورد چگونگی ساخت و کاربست ابزار و وسایل و ماشینآلات.
۱۲- فرهنگ لاروس تکنولوژی را چنین تعریف می کند: تکنولوژی مطالعه ابزارها، شیوه ها و روشهای مورد استفاده در حوزه های گوناگون صنعت می باشد (آتشگر، ۱۳۷۵).
۱۳- تعریف تکنولوژی از دیدگاه رابینز: تکنولوژی را ترکیبی از اطلاعات، تجهیزات فنون و فرآیندهای مورد نیاز برای تبدیل داده به ستاده تعریف می نمایند (فقیه، ۱۳۸۰).
۲-۱-۱ مفهوم تکنولوژی
به بیانی سادهتر تکنولوژی روش انجام کار و ابزاری است که توسط آن به اهداف خود نایل میشویم.
معمولاً تکنولوژی را در ردیف سختافزار (از قبیل ماشینآلات کامپیوتر یا وسایل بسیار پیشرفته الکتریکی) به حساب می آورند ولی تکنولوژی بسیار فراتر از ماشینآلات است. در کنار مشخصه سختافزاری موارد تکنولوژی دیگری از جمله نرمافزاری و مهارت‌های انسانی نیز در کار هستند.
زلنی[۶] (۱۹۸۶) چنین عنوان می کند که هر تکنولوژی شامل سه جزء قابل تمایز از یکدیگر و دارای اهمیت یکسان است این اجزاء عبارتند از:
سختافزار: ساختار فیزیکی و استقرار منطقی تجهیزات با ماشینآلات که برای انجام وظایف لازم به کار می روند.
نرمافزار: دانش استفاده از سختافزار در راه انجام وظایف لازم.
مغز نرمافزار: دلایل استفاده از تکنولوژی در مسیری مشخص که می‌توان آن را “دانش چرایی” دانست.[۷]
علاوه بر سه جزء بالا، جزء دیگری نیز باید به طور مستقل در نظر گرفته شود، چرا که تمامی سطوح دستیابی به تکنولوژی را شامل می شود:
دانش فنی : «دانش کسب شده یا به دست آمده یا مهارت‌های فنی مرتبط با چگونگی انجام صحیح کارها، دانش فنی می‌تواند نتیجه تجربه، انتقال دانش یا فعالیتهای عملیاتی باشد. دانش فنی را می‌توان از طریق روش شناخته شده انتقال تکنولوژی نیز به دست آورد» (خلیل، ۱۳۸۳)
۲-۱-۲ اهمیت تکنولوژی
امروزه نمیتوان اقتصاد یک کشور را بدون توجه به چشمانداز اقتصاد جهانی مورد بررسی قرار داد.به علاوه فرایند توسعه اقتصادی خود تابع پیشرفت مداوم و مستمر زمینه‌های علمی و تکنولوژی است.همین امر است که مقوله تکنولوژی را به پدیدهای ظریف و حساس بدل میگرداند. حرکت اقتصاد جهانی تمامی کشورها را ناگزیر به استفاده تکنولوژی نوین می کند.
در جمعبندی نقطهنظرات صاحبنظران ضمن قبول این حقیقت که صنعت و تکنولوژی زیربنای اقتصادی جدید و روشی برای رشد بلندمدت است، می‌توان ویژگی‌های تکنولوژی از دیدگاه صاحبنظران را به طور خلاصه بدین شرح برشمرد:
۱-ابزاری است برای تبدیل منابع طبیعی به کالاهای قابل استفاده و مفید؛
۲- وسیلهای برای تغییر کنترل شرایط محیطی؛
۳- عاملی است برای ایجاد تغییرات اجتماعی؛
۴- منبعی است برای افزایش ثروت؛
۵-نیرویی است برای اثرگذاری آگاهانه بر فرایند توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی؛
۶- کالایی است قابل دادوستد در بازار؛
۷- در جهان امروز کلید اصلی توسعه قلمداد شده است؛
۸- یگانه راه حیاتی برای رشد بلندمدت؛
۹- ایجاد دانش انحصاری برای بهرهمندان؛
۱۰-اعطاءکننده اقتدار قدرت و تسلط اتکاءناپذیر؛
۲-۱-۳ ویژگی‌های تکنولوژی
یکی از ویژگی‌های تکنولوژی تغییر آن است. تکنولوژی هرگز ساکن نمیماند و هیچ گاه به تعادل نمیرسد. دو نیروی مهم تکنولوژی را به سمت تغییر سوق می دهد؛ اول منطق درونی علم و تکنولوژی است.تکنولوژی هرگز آن قدر کامل نیست که نتوان آن را بهبود بخشید و دانش جدید تکنولوژیهای احتمالی نو را به همراه خواهد داشت. نیروی دوم اقتصاد است.
تکنولوژی سلاحی قاطع برای توسعه اقتصادی است. تکنولوژی در دو جهت تغییر می کند؛ عملکرد بالاتر و ارضاء خواسته های بالقوه و همواره رو به افزایش انسان.
ضیاءالدین سردار ویژگی‌های اصلی تکنولوژیهای بومی را به شرح زیر برشمرده است:
۱-سرمایهاندوز و کاربر باشد؛
۲- در مقیاس کوچک باشد و عامل انسانی را در نظر بگیرد؛
۳- در جهت تولید کالاها و خدمات مناسب برای مصرف در مقیاس کلان باشد نه برای تجملات فردی؛
۴- به طور کلی باید مبتنی بر فرآیندهای ساده باشد؛
۵-باید متکی به استفاده از مواد محلی باشد نه مواد وارداتی؛
۶- انرژیاندوز باشد نه انرژیبر؛
۷- از منابع انرژی محلی و دستیاب نظیر خورشید، باد، آب و گاز استفاده کند؛
۸- باید زندگی تعاونی و کمک متقابل را ارتقاء دهد، نه این که انگلی و ویرانگر باشد و شهر بزرگ را به جمعیت روستایی وابسته کند؛
۹- عاری از خشونت و مبتنی بر استفاده معتدل و مداوم باشد، نه این که نسبت به ویرانی سریع محیط زیست بیتفاوت بماند؛
۱۰- ابزاری است برای تبدیل منابع طبیعی به کالاهای قابل استفاده و مفید؛
۱۱- وسیلهای است برای تغییر و کنترل شرایط محیطی؛
۱۲- عاملی است برای ایجاد تغییرات اجتماعی؛
۱۳- منبعی است برای افزایش ثروت؛
۱۴- نیرویی است برای اثرگذاری آگاهانه بر فرایند توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (ضیایی، ۱۳۸۵)
۲-۱-۴ تفاوت علم و تکنولوژی ف/ف
علم و تکنولوژی دو عنصر تأثیرگذار بر یکدیگر می باشند، به گونهای که می‌توان تفاوت بین علم و تکنولوژی را به صورت زیر خلاصه نمود:
