به وسیله: سعید عبادوش

چکیده:

این پژوهش با هدف مقایسه ویژگی های شخصیتی افراد بزهکار و غیر بزهکار در شهر ماهشهر به مرحله اجرا در آمد.

روش : این تحقیق از نوع تحقیقات توصیفی علی- مقایسه ای بود.جامعه آماری این تحقیق شامل گروهی از افراد بزهکار و غیر بزهکار شهرستان ماهشهر بودند که تعداد آن ها در حدود ۴۲۰ نفر گزارش گردید. از این تعداد به عنوان نمونه ۲۲۰ نفر با بهره گرفتن از جدول گرجسی و مورگان با نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.

ابزار پژوهش : ابزار پژوهش شامل پرسشنامه شخصیتی آیزنگ(EPQ-R) بود که دارای روایی و پایایی مناسب می‌باشد.یافته های این پژوهش نشان داد که افراد بزهکار در مقیاس برونگرایی دارای نمره بالاتر و افراد غیر بزهکار در سایر مؤلفه ها(روان پریش گرایی، روان نژند گرایی، جرم جویی، اعتیاد) نمره کمتری کسب کردند. همچنین بین ویژگی های شخصیتی افراد بزهکار و غیر بزهکار تفاوت معنی داری وجود دارد.

واژگان کلیدی: ویژگی های شخصیتی ،بزهکار، غیر بزهکار، ماهشهر.

فصل اول

کلیات پژوهش

مقدمه:

نیروی انسانی هر جامعه سرمایه های بنیادی آن جامعه هستند و بقایای هر جامعه و وضع آن بیش از هر چیز بر نیروی انسانی آن پایدار است و میزان علاقه ی مسئولان امور هر کشور را نسبت به جامعه (حال و آینده)، نشان از میزان توجه و پرداخت آن ها به نیروی انسانی (جوانان) و تلاش به بهره مند ساختن آن ها از یک زندگی سالم و مطلوب به راحتی می توان دریافت (شعاری نژاد، ۱۳۷۴).

تقریباً می توان گفت که هیچ جامعه ای از بزهکار خالی نیست و تعداد آن ها و نوع بزهکاری در جوامع مختلف متفاوت است.در نتیجه اجتماع برای مشخص کردن آنهااسم و عبارتی را برایشان رقم زده و کم کم به صورت «داغ ننگ» درآمده است. آنچه این نوجوانان در ارتکاب آن با یکدیگر شباهت دارند در سرپیچی از سنن و قوانین و مقرراتی است که دنیای بزرگسالان آن ها را معیار پذیرفته و به آن ها عمل می‌کنند (کواراس، ویلیام سی^[۱] ، ۱۹۹۲).

بزهکاری پدیده ای اجتماعی جهانی است که معمولاً برای جرائم نوجوانان زیر ۱۸ سال به کار برده می‌شود. گر چه جوامع گوناگون بر حسب وضعیت اقتصادی و اجتماعی خود با انواع متفاوت آن روبرو هستند. در همه جوامع انسانی اصطلاح بزهکاری ‌در مورد افرادی به کار برده می شود که اعمال خلاف قانون یا مذهبی در آن جامعه انجام می‌دهند. با توجه ‌به این که احکام در جامعه های گوناگون متفاوت است؛ فرد متخلف در یک جامعه ممکن است در جامعه ای دیگر از تخلف مبری باشد(ستوده ، ۱۳۷۸: ۱۲۶). در کشورها بزهکاری به مجموعه کل جرایمی گفته می شود که در صورت ارتکاب، مجازات هایی از قبیل قصاص، دیات، حدود و تعزیرات را در پی دارد. هر روز در کنار ما جرایم متعددی به وقوع می پیوندد و با ورق روزنامه ها در صفحه حوادث با انواع بزهکاری آشنا می‌شویم: چاقو کشی، شرب و جرح، دزدی، تجاوز و… وقتی از خیابان عبور می‌کنیم سازمان‌هایی نظیر: کانون اصلاح و تربیت، نیروی انتظامی و دادگاه‌هایی را می بینیم که برای مجازات این گونه افراد به وجود آمده اند. ولی تا حالا فکر کرده ایم چه عواملی در به وجود آمدن بزهکاری مؤثر است؟ پیچیدگی عوامل مؤثر در پدیده بزهکاری سبب شده است که هر گروه از محققان آن را از دیدگاهی خاص بررسی کنند. روان شناسان و روان پزشکان از دیدگاه روان شناختی،حقوق دانان از دیدگاه جرم شناسی و مسائل کیفری ،پزشکان و زیست شناسان از نظر عوامل زیستی و بالأخره جامعه شناسان از دید آسیب شناسی اجتماعی (انتشار اولین گزارش راجع به دادگاهی ویژه نوجوان، ۱۸۹۹).

بیان مسئله:

شخصیت حوزه بسیار گسترده ای است، زیرا شخصیت خود موضوعی است پیچیده و دارای ابعاد و جنبه‌های گوناگونی است. برای شناخت شخصیت انسان، از دیرباز کوشش های فراوانی به عمل آمده که برخی از آن ها غیر عملی، بعضی خرافاتی، و معدودی دیگر علمی و معتبر است.

عوامل گوناگونی برروی شخصیت فرد تأثیر می‌گذارد که تأثیر آن ها برهم تابع عوامل دیگری نیز می‌باشد مانند:شغل،تربیت،مسکن ،بیماری ها و…اما شخصیت تنها عامل منحصر به فرد در رابطه با ارتکاب جرم نمی باشد و تنها بسته و زمینه ساز تلقی می شود.چه بسا انسان های کاملاً نرمال هم در شرایطی که محیط و عوامل بیرونی بر آن ها سنگینی می‌کند دست به ارتکاب جرم بزنند.

بقراط در طبقه بندی خود صفراوی مزاجان را مستعد عمل جنایی می‌داند. صفرایی مزاج یا آتشی مزاج باریک اندام و پوست بدنش معمولاً زیتونی رنگ و گرم و خشک که در نتیجه غلبه صفرای زرد است؛ تنفسی تند و حرکاتی مقطع دارد؛ خوابش کم و پرکابوس است؛ از نظر اخلاق تندخو، زودخشم، جاه طلب، برتری جو، حسود و ثابت قدم است و چنین می پنداشتند که آتشی مزاج بیش از دیگران آمادگی ارتکاب جنایت را دارد(کاویانی،۱۳۸۶).

نظریه های مختلفی درخصوص شخصیت مجرمان در طول تاریخ به ویژه در دوران معاصر ارائه شده است. یکی از نظریات دوران معاصر، نظریه ژان پنیاتل است. وی عقیده دارد ماهیت مجرمان با دیگران تفاوتی ندارد و تمامی افراد دارای هسته مرکزی شخصیت مجرمانه هستند که دارای چهار جنبه خودمحوری، بی‌ثباتی، پرخاشگری و بی تفاوتی می‌باشند که در مجرمان، بی تفاوتی در برابر سرزنش و ملامت، بی‌توجهی نسبت به قطعی بودن اعمال مجازات، عدم توجه به درد و رنج قربانی و زشتی ارتکاب جرم را می توان دید (کسن^[۲]، ۱۳۸۵ ).

یکی از مهمترین حوزه های مطالعاتی در حوزه علم، مطالعه در زمینه انحرافات اجتماعی جرم “بزه” می‌باشد.همزمان با پیشرفت هایی که بشر در علوم مختلف به دست آورده و نیز با توجه به تغییرات و دگرگونی عظیم جوامع به ویژه توسعه صنعتی شدن ،تغییر در سبک های زندگی ،تحول در ساخت نهادهای اجتماعی و وظایف و کارکرد های این نهاد ها ، همگی باعث شدند که مشکلات اجتماعی بروز و زمینه را برای انجام تحقیقات مختلف مهیا نماید (کلدی ،۱۳۸۷).در زمینه انحرافات اجتماعی به خصوص در زمینه جرم ،دیدگاه ها و نظریه های زیادی مطرح شده است که عبارتند از :زیستی ،روان شناختی و جامعه شناختی.

تئوری های زیستی منشأهای انحرافی در افراد و دیگر موضوعات پیرامون اساس رفتار انحرافی را مورد مطالعه قرار می‌دهد.نظریه پردازان این حوزه معتقدند که عامل رفتار انحرافی جنبه زیستی می‌باشد، سزار لمبروزو^[۳] معتقد بود که ‌بر اساس مشاهدات ویژگی های بدن انسان می توان در مراحل زودتر توسعه انسانی ،انحرافات را تشخیص داد.