۱- ۴- تغییرپذیری تابش ورودی
کم­ترین مقدار تغییرپذیری در دریافت تابش ورودی، متعلق به فصول گرم است. مقدار تغییرپذیری در فصول بهار و تابستان به ترتیب، بین ۳/۲ تا ۵/۱۹ و ۴/۴ تا ۸/۲۰ درصد متغیر است. کم­ترین مقدار تغییرپذیری، متعلق به جنوب شرق و بیش­ترین مقدار تغییرپذیری، متعلق به شمال، شمال غرب، غرب و بخش­هایی از شمال شرق ایران است (شکل­های ۲۲ – ۴ و ۲۳ – ۴).
بیش­ترین مقدار تغییرپذیری در دریافت تابش ورودی، متعلق به فصول سرد است. مقدار تغییرپذیری در فصول پاییز و زمستان به ترتیب، بین ۱/۱۶ تا ۱/۳۸ و ۳/۱۳ تا ۸/۳۰ درصد متغیر است. کم­ترین مقدار تغییرپذیری، متعلق به جنوب و جنوب شرق و بیش­ترین مقدار تغییرپذیری، متعلق به شمال و بخش­هایی از شمال غرب ایران است (شکل­های ۲۴ – ۴ و ۲۵ – ۴).

مقدار تغییرپذیری تابش ورودی سالانه بین ۱۹ تا ۹/۴۶ درصد متغیر است. کم­ترین مقدار تغییرپذیری با ۱۹ تا ۶/۲۴ درصد به علت پایداری جو و آسمان صاف و بدون ابر متعلق به جنوب شرق و بخش­هایی از جنوب و بیش­ترین تغییرپذیری با ۴/۴۱ تا ۹/۴۶ درصد به علت ناپایداری جو و ابرناکی آسمان متعلق به شمال و بخش­هایی از شمال غرب ایران است (شکل ۲۶ – ۴).

شکل ۲۶ – ۴: تغییرپذیری تابش ورودی سالانه (۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵)
برای تأمین نیازهای گرمایشی و سرمایشی محیط­های مسکونی و فضاهای باز در شهرها باید عناصر آب­وهوایی دمای هوا و درجه – روزهای گرمایش و سرمایش به صورت فضایی و زمانی تحلیل شود.

۲- ۴- تحلیل فضایی دمای هوا در فصول گرم و سرد
در فصول گرم؛ یعنی بهار و تابستان، بیش­ترین دمای هوا با میانگین ۴/۳۰ تا ۲/۳۴ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به جنوب و جنوب غرب و کم­ترین دمای هوا با میانگین ۷/۱۴ تا ۶/۱۸ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شمال غرب و بخش­های محدودی از شمال و غرب ایران است (شکل ۲۷ – ۴).
در فصول سرد؛ یعنی پاییز و زمستان، بیش­ترین دمای هوا با میانگین ۴/۱۷ تا ۷/۲۱ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به جنوب و جنوب شرق و بخش محدودی از جنوب غرب و کم­ترین دمای هوا با میانگین ۱/۰ تا ۳/۴ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شمال غرب و بخش­هایی از غرب ایران است (شکل ۲۸ – ۴).

شکل ۲۷ – ۴: میانگین دمای هوا در فصول گرم (۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵)

شکل ۲۷ – ۴: میانگین دمای هوا در فصول سرد (۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵)
۳- ۴- تحلیل فضایی درجه – روزهای سرمایش و گرمایش در فصول گرم و سرد
در فصول گرم، بیش­ترین مجموع درجه – روزهای سرمایش با ۹/۲۳۶۷ تا ۲/۲۹۲۷ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به جنوب و بخش­هایی از جنوب غرب و کم­ترین مجموع درجه – روزهای سرمایش با ۵/۱۳۰ تا ۹/۶۸۹ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شمال غرب، شمال و بخش­هایی از غرب و شمال شرق ایران است (شکل ۲۹ – ۴).
در فصول سرد، بیش­ترین مجموع درجه – روزهای گرمایش با ۲۶۳۲ تا ۹/۳۲۷۵ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شمال غرب و بخشی از غرب و کم­ترین مجموع درجه – روزهای گرمایش با ۶/۵۵ تا ۷/۶۹۹ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به جنوب شرق، جنوب و جنوب غرب ایران است (شکل ۳۰ – ۴).

شکل ۲۹ – ۴: مجموع درجه­روزهای سرمایش در فصول گرم (۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵)

شکل ۳۰ – ۴: مجموع درجه­روزهای گرمایش در فصول سرد (۱۹۸۳ تا ۲۰۰۵)
برای بررسی دقیق­تر نیازهای گرمایشی و سرمایشی و نحوه­ تأمین آن­ها، شهرهای عمده؛ یعنی مراکز استان­ها با توجه به تابش ورودی، دمای هوا و درجه – روزهای سرمایش و گرمایش در فصول گرم و سرد، با روش خوشه­بندی سلسله­مراتبی گروه­بندی شده است.
۴- ۴- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به تابش ورودی در فصول گرم و سرد
در فصول گرم؛ یعنی بهار و تابستان، بیش­ترین تابش ورودی با میانگین ۶۲/۶ تا ۷۷/۶ کیلووات­ساعت در مترمربع در روز متعلق به شهرهای شیراز، یاسوج، شهرکرد، خرم­آباد، کرمانشاه، بوشهر، اهواز، کرمان، یزد و اصفهان و کم­ترین تابش ورودی با میانگین ۰۶/۵ و ۲۲/۵ کیلووات­ساعت در مترمربع در روز متعلق به شهرهای ساری و اردبیل است. شدت تابش ورودی سایر شهرها نیز در جدول ۲ – ۴ نشان داده شده است.
در فصول سرد؛ یعنی پاییز و زمستان، بیش­ترین تابش ورودی با میانگین ۹۸/۳ تا ۲۱/۴ کیلووات­ساعت در مترمربع در روز متعلق به شهرهای بندرعباس، شیراز، یزد، زاهدان، اصفهان، بوشهر، کرمان، یاسوج و اهواز و کم­ترین تابش ورودی با میانگین ۴۷/۲ و ۶۳/۲ کیلووات­ساعت در مترمربع در روز متعلق به شهرهای ساری و اردبیل است. شدت تابش ورودی سایر شهرها نیز در جدول ۳ – ۴ نشان داده شده است.
۵– ۴- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به دمای هوا در فصول گرم و سرد
در فصول گرم، بیش­ترین دمای هوا با میانگین ۳/۳۴، ۲/۳۳ و ۲/۳۰ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شهرهای مناطق جنوب غرب و جنوب ایران؛ یعنی اهواز، بندرعباس و بوشهر و کم­ترین دمای هوا با میانگین ۱/۱۵ درجه­ سانتی ­گراد، متعلق به شهر اردبیل در شمال غرب ایران است. شدت گرمای سایر شهرها در جدول ۴ – ۴ نشان داده شده است.
در فصول سرد، کم­ترین دمای هوا با میانگین ۶/۲، ۵/۳، ۶/۳، ۶/۳ و ۶/۳ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شهرهای شمال غرب و غرب ایران؛ یعنی اردبیل، ارومیه، تبریز، زنجان و همدان و بیش­ترین دمای هوا با میانگین ۴/۲۲، ۹/۱۸ و ۱/۱۸ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شهرهای جنوب و جنوب غرب ایران؛ یعنی بندرعباس، بوشهر و اهواز است. شدت سرمای سایر شهرها در جدول ۵ – ۴ نشان داده شده است.
۶- ۴- خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد بررسی با توجه به درجه – روزهای گرمایش و سرمایش
در فصول گرم، بیش­ترین مجموع درجه – روزهای سرمایش با ۹/۱۸۲۴، ۸/۱۶۸۴ و ۶/۱۴۵۳ درجه­ سانتی ­گراد متعلق به شهرهای مناطق جنوب غرب و جنوب ایران؛ یعنی اهواز، بندرعباس و بوشهر و کم­ترین مجموع درجه – روزهای سرمایش با ۲/۱۷، ۴/۱۸۳، ۱۸۹، ۶/۱۹۵، و ۵/۲۰۵ درجه­ سانتی ­گراد، متعلق به شهرهای شمال غرب، غرب و مرکز ایران؛ یعنی شهرهای اردبیل، زنجان، شهرکرد، همدان و ارومیه است. مجموع درجه – روزهای سرمایش سایر شهرها در جدول ۶ – ۴ نشان داده شده است.
جدول ۲ – ۴: خوشه­بندی سلسله­مراتبی شهرهای مورد
بررسی با توجه به میانگین تابش ورودی در فصول گرم

شهرهای
مورد
بررسی

میانگین تابش ورودی
(کیلووات­ساعت
در مترمربع در روز)

شدت
تابش

شهرهای
مورد
بررسی

میانگین تابش ورودی