از آنجا که اکتساب ونگهداری مهارت های رفتاری و شناختی با سلامت روان شناختی انسان رابطه معناداری دارد ( ایدلسون و اپشتاین , ۱۹۸۲ ) , برنامه های آموزشی که معطوف به این موارد هستند , احتمالاً به افزایش عملکرد فرد در خانواده و در نهایت افزایش کفایت عمومی انسان در موقعیت های زندگی منجر می‌شوند . با توجه به این مطالب در پژوهش حاضر در صددیم تا دریابیم که آموزش های شناختی – رفتاری تا چه حد بر افزایش سطح رضامندی زناشویی زوجین تاثیر دارد .
نتایج پژوهش‌های انجام شده نشان داد که کلاس‌های آموزش خانواده به شیوه شناختی- رفتاری بر رضایت زناشویی زنان و مردان تاثیر گذار می‌باشد و در کل اثربخشی این آموزش‌ها به وضوح قابل درک می‌باشد . همچنین این نتایج حاکی از آن است که اثربخشی این آموزش‌ها بین زنان و مردان دارای تفاوت معناداری نیست .
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
در این فصل به ذکر روش تحقیق پرداخته شده است . در ابتدا جامعه آماری تحقیق معرفی می شود و در ادامه نمونه انتخابی و روش نمونه گیری توضیح داده خواهد شد ، به دنبال آن ابزار تحقیق و عناوین جلسات مورد بحث قرار خواهد گرفت و در پایان روش اجرای تحقیق و روش آماری مورد استفاده بیان خواهد شد.
۳-۲- طرح پژوهش
روش تحقیق نیمه آزمایشی است و از طرح دو گروهی ( گروه آزمایش و گروه کنترل ) با پیش آزمون و پس آزمون استفاده شده است دیاگرام طرح تحقیق به صورت زیر است :
جدول ۱-۳ طرح تحقیق
پس آزمون
متغیر مستقل
پیش آزمون
انتخاب تصادفی
گروه ها
T2
X
T1
R
گروه آزمایش
T2
—
T1
R
گروه کنترل
۳-۳- جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش ، متشکل از کلیه زوج هایی ( والدین دانش آموزان دختر مدارس ابتدایی ) که در ناحیه ۲ آموزش و پرورش شیراز در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ سکونت داشته اند ، می‌باشد . برای انتخاب نمونه این پژوهش از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای استفاده شد . روند کار بدین صورت بود که محقق از میان ۳۷ مدرسه ناحیه ۲ شیراز به صورت تصادفی خوشه ای ۵ مدرسه را انتخاب و با فرستادن اعلامیه به والدین توسط دانش آموزان هدف و فرایند تحقیق را به اطلاع افراد رساند , سپس از میان ۴۶۰ نفر والدینی که برای تحقیق داوطلب شده بودند به روش تصادفی ساده ۳۰ زوج ( ۶۰ زن ومرد ) , انتخاب و با همین شیوه در دو گروه آزمایش و کنترل ( هر گروه ۱۵ زوج ) جایگزین شدند .
۳-۴- نمونه و روش نمونه گیری
با توجه به حجم جامعه آماری که ۴۶۰ نفرمی باشد تعداد ۳۰ زوج آن را که می‌تواند تعداد مناسبی جهت نمونه گیری باشد به صورت تصادفی خوشه ای نمونه گیری شد ، این نمونه شامل ۳۰ زوج ( ۳۰ زن و ۳۰ مرد ) است . که ۱۵ زوج آزمودنی ( گروه آزمایش ) و ۱۵ زوج گواه ( گروه کنترل ) می‌باشند .
۳-۵- ابزار تحقیق
در این پژوهش ، برای جمع آوری اطلاعات ، به منظور بررسی فرضیه های تحقیق از پرسشنامه رضایتمندی زناشویی انریچ استفاده شد .
۳-۵-۱- مقیاس رضایتمندی زناشویی (انریچ) :
این پرسشنامه توسط دیویداچ . السون ، دیویدجی . فورنیز و جوئن ام . درانکمن [۷۸] تهیه شده است . السون و همکاران در سال ۱۹۸۹ برای بررسی رضایت زناشویی از این پرسشنامه استفاده نموده ومعتقدند که این مقیاس مربوط می شود به تغییراتی که در طول دوران حیات آدمی رخ می‌دهد . این پرسشنامه ۱۲ خرده مقیاس دارد که شامل : ۱- پاسخ قراردادی ۲- رضایت زناشویی ۳- موضوعات شخصیتی ۴- ارتباط زناشویی ۵- حل تعارض ۶- نظارت مالی ۷- فعالیت های مربوط به اوقات فراغت ۸- روابط جنسی ۹- ازدواج و بچه ها ۱۰- بستگان و دوستان ۱۱- نقش های مربوط به برابری زن ومرد ۱۲- جهت گیری عقیدتی می شود ( سلیمانیان ، ۱۳۷۶ ) .
به جز خرده مقیاس اول آن که ۵ سئوال دارد، بقیه خرده مقیاس‌ها شامل ۱۰ سئوال است. پاسخ به سؤالات به صورت ۵ گزینه‌ای(کاملاً موافق ـ موافق ـ نه موافق و نه مخالف ـ مخالف ـ کاملاً مخالف) است. به هر گزینه آن از یک تا ۵ امتیاز داده می شود .اولسون (۱۹۸۳) از این پرسشنامه برای بررسی رضاهت زناشویی استفاده نموده و معتقد است که هر یک از موضوع های این پرسشنامه در ارتباط با یکی از زمینه‌های مهم است . ارزیابی این زمینه ها در درون یک رابطه زناشویی می‌تواند مشکلات بالقوه زوج ها را بیان کند ، یا می‌تواند زمینه‌های نیرومندی و تقویت آن ها را مشخص کند . فرم اصلی با توجه به زیاد بودن سؤالهای پرسشنامه موجب خستگی بیش از اندازه آزمودنی ها می شد ، بنابرین سلیمان نژاد (۱۳۷۳) در پژوهشی تحت عنوان ” بررسی تفکر غیر منطقی در نارضایتی زناشویی ” فرم کوتاه از این پرسشنامه تهیه کرد که دارای ۴۷ سؤال است . نمره بالا در این پرسشنامه نشانه رضایت و نمره پایین نشانه نارضایتی از رابطه زناشویی است. اولسون و همکاران ( ۱۹۸۳) پایایی پرسشنامه را با روش ضریب آلفا ۰٫۹۵ گزارش کردند .
۱۲ مقیاس این پرسشنامه به شرح زیر توصیف شده‌است.
۱- پاسخ قراردادی[۷۹] : این مقیاس تمایل شخص برای پاسخ متعارف به سؤالات پرسشنامه را اندازه‌گیری می‌کند.
۲- رضایت زناشویی[۸۰]: این مقیاس رضایت و انطباق با ۱۰ جنبه رابطه زناشویی را که در زیر آمده‌است،اندازه‌گیری می‌کند.
۳- موضوعات شخصیتی[۸۱] : این مقیاس درک شخص را از همسرش با توجه به رفتارها ویژگی‌ها و سطح رضایت یا عدم آن ، که مربوط به این موضوعات می‌شود ارزیابی می‌کند. نمره بالا نشان دهنده یک سطح پائین از پذیرش یا فقدان راحتی با شخصیت و رفتار همسر و نمره پائین نشان دهنده سازگاری با همسر و رضایت از شخصیت همسر است.
۴- ارتباط زناشویی[۸۲]: این مقیاس به احساسات ، اعتقادات و نگرشهای شخص، نسبت به نقش ارتباط در تداوم روابط وزناشوئی مربوط می‌شود. نمره پائین نشان دهنده آگاهی زن و شوهر و رضایت از سطح و نوع ارتباط در روابطشان و نمره بالا نشان دهنده فقدان رضایت در ارتباطشان است.
۵- حل تعارض[۸۳]: این مقیاس نگرش‌ها،احساسات و اعتقادات شخصی همسر را دربه وجود آوردن یا حل تعارض ارزیابی می‌کند. موضوعها برروی روش‌هایی برای خاتمه دادن به بحث تمرکز دارند، نمره پایین نشان دهنده نگرشهای واقع‌گرایانه درباره تعارضهای اجتماعی در روابط زناشویی است. نمره بالا نشان دهنده عدم رضایت از روشی است که تعارضات حل می‌شوند.
