اطلاعات سیاه

اطلاعات سفید

اطلاعات سیاه اطلاعات خاکستری



هوشمندی رقابتی





شکل(۲-۳): رده بندی بر اساس نوع اطلاعات

(Rouach and Santi,2001)

• اطلاعات رقابتی

علی‌رغم پیچیدگی فزاینده ابزارها و شیوه های دستیابی به هوش رقابتی هنوز سازمان یا واحد داخلی هوش رقابتی هر شرکت یا کسب ‌و کاری مهم‌ترین نقش را در این زمینه بازی می‌کند. چنین واحدی مسئول جمع‌ آوری، ارزیابی و تحلیل داده های خام، تهیه، ارائه و ترویج هوش رقابتی است. این واحد می‌تواند خودش به تنهایی تمام فعالیت‌ها را به انجام برساند و یا این‌که بخشی از آن‌ ها را به پیمان‌کاران بیرونی واگذار کند. در این حال واحد هوش رقابتی مسئول اصلی تصمیم گیری پیرامون واگذاری مسئولیت جمع‌ آوری داده و تحلیل و ارزیابی آن‌ ها است .در این زمینه عمده ترین روش‌های دستیابی به اطلاعات عبارتند از: منابع چاپی، منابع و پایگاه های اطلاعاتی اینترنتی، مصاحبه ها، نظرسنجی‌ها و مشاهدات مستقیم. همچنین می‌توان از گروه‌های تخصصی علاقمند(مانند کارشناسان، انجمن‌های تجاری، ‌گروه‌های مصرف کننده)، منابع بخش خصوصی از قبیل) رقبا، عرضه کنندگان، توزیع کنندگان، مشتریان)، رسانه ها مانند

( مجلات، روزنامه‌ها، بنگاه‌های خبری، گزارش‌های مالی) و سایر منابع اطلاعاتی به خوبی بهره گرفت .تمام ابزارها و شیوه ها برای اهداف گوناگون هوش رقابتی متناسب نیستند. تشخیص نیازهای هوش رقابتی و تعیین متناسب‌ترین ابزار و روش‌ها بر عهده واحد هوش رقابتی است. حتی ممکن است که شرکتی کار جمع‌ آوری داده های خام را به یک شرکت مشاور هوش رقابتی واگذار کند .در این زمینه عوامل مختلفی از قبیل نیازهای هوش رقابتی، محدودیت های زمانی، محدودیت‌های مالی، محدودیت منابع انسانی و غیره دخالت دارند. به طور مثال، زمانی که استفاده از منابع چاپی نیازمند هزینه کمتری است، بهره گیری از منابع اینترنتی با سرعت بیشتری انجام می‌شود. در حالی که نظرسنجی‌ها اطلاعات بسیاری را پیرامون محصولات و رقبا به همراه دارند، در یک نمونه گیری محدود برای دستیابی به چشم اندازی عمیق، مصاحبه ها اولویت بیشتری دارند. از این رو در تصمیم‌گیری پیرامون نوع ابزار و روش مورد استفاده عامل انسانی و قضاوت وی نقش اساسی دارد.


اطلاعات هوشمندی رقابتی از چهار منبع به دست می‌آیند که عبارتند از:

1. 1. افراد شناخته شده

1. 1. اطلاعات عمومی

1. 1. تجربه‌ شخصی

1. منابع مستقیم

سوالات متعددی توسط هر یک از این منابع پاسخ داده خواهند شد. سازماندهی اطلاعات ‌به این روش در به موفقیت رساندن تلاش‌های سازمان در جستجوی هوشمندی رقابتی یاری خواهد رساند.

۱-افراد شناخته شده

افراد شناخته شده آسان‌ترین منبع اطلاعاتی هستند و با ارزش‌ترین منبع یک شرکت نیز کارکنان آن است. در ذهن کارکنان یک شرکت دانش منحصر به فردی درمورد مشتریان، رقبا، محصولات و تکنیک‌ها وجود دارد. همچنین،اطلاعات نیروی فروش برای متخصصان هوشمندی رقابتی ضروری است. کارکنان هر سازمانی اطلاعاتی دارند که این اطلاعات جهت ایجاد مزیت رقابتی باید شناسایی، جمع‌ آوری و مدیریت شوند. علاوه براین، افراد نسبتا زیادی هستند که با کارکنان سازمان در ارتباط هستند. این افراد شامل دوستان، خانواده، همکاران و غیره می‌باشند(Johns et al,2010).

۲-اطلاعات عمومی

از طریق کسب اطلاعات عمومی نیز پاسخ به سوالات متعددی میسر خواهد شد. نقاط قوت و ضعف خارجی یک سازمان را می‌توان از طریق منابع اطلاعاتی عمومی شناسایی نمود. موقعیت یک شرکت یا شاید استراتژی‌های بازاریابی یک شرکت را می‌توان با ‌سر زدن به وب سایت شرکت مشخص نمود. سرمایه‌گذار با بررسی تب ارتباط با سرمایه‌گذار در وب سایت، می‌تواند متوجه شود که در آن شرکت چه می‌گذرد. اطلاعات عمومی ‌در مورد رقابت به طور گسترده‌ای در دسترس است و این سازمان است که باید بداند کجا به دنبال اطلاعات رقابتی بگردد. نمونه هایی از منابع اطلاعات عمومی عبارتند از: وب‌ سایت‌ها، مشتریان رقبا، مطبوعات منتشر شده، مقالات منتشر شده، نمایشگاه‌های تجاری، مطالعات موردی و غیره. کتابخانه و اینترنت نیز منابعی عالی از اطلاعات رقابتی می‌باشند. اطلاعاتی که از منابع عمومی جمع‌ آوری می‌شوند به شرکت تصویر صحیحی از رقابت ارائه داده و شرکت را قادر به ارزیابی هر رقیب می‌نمایند(همان منبع،۲۰۱۰).

۳-تجربه‌ شخصی

بسیاری از اوقات بهترین راه برای درک رقابت، داشتن تجربه‌ شخصی دست اول با رقبا می‌باشد. ممکن است شرکت تمایل به دانستن طیف گسترده‌ای از محصولات و خدماتی داشته باشد که رقیب ارائه داده است. بهترین راه برای دریافت این اطلاعات تجربه‌ شخصی دست اول می‌باشد. شرکت می‌تواند کارکنانی که قبلا در شرکت‌های رقیب یا شرکت‌هایی که قبلا به طور انحصاری در این رقابت فعالیت ‌داشته‌اند، را استخدام کند. ‌به این شیوه شرکت دارای منابع ارزشمندی جهت دریافت اطلاعات خواهد بود. از دیگر منابع ارزشمند جهت کسب اطلاعات می‌توان به مشتریان رقبا اشاره کرد. مشتریان تمایل بیشتری جهت در اختیار گذاشتن اطلاعات خود دارند، زیرا خواهان کمک به دیگران جهت رشد و پیشرفت کسب و کارشان می‌باشند.

۴-منابع مستقیم

بهترین شیوه کسب اطلاعات، منابع مستقیم می‌باشد. هنگامی که یک سازمان به یک سری از اطلاعات نیاز دارد ابتدا باید بفهمد که چه تعداد شرکت مشتاق به اشتراک گذاشتن اطلاعات می‌باشند. یک راه جهت کسب اطلاعات از این شیوه، در پروژه هایی است که شرکت با دیگر رقبا در حال انجام است(همان منبع،۲۰۱۰).

مرحله سوم: تحلیل اطلاعات^[۱۷]

در این مرحله اطلاعات نامرتبط و از هم گسسته، به هوشمندی تبدیل می‌شود. این مرحله ترکیبی از علم و هنر است. اطلاعات ساده پس از تجزیه و تحلیل به تولید هوشمندی منجر می‌شود. این مرحله قلب فرایند هوشمندی رقابتی بوده و شامل تجزیه و تحلیل داده های جمع‌ آوری شده برای تعیین الگوها و ارتباطات موجود در آن می‌باشد(Viviers et al,2005). این تجزیه و تحلیل‌ها، برنامه ریزی و تصمیم‌گیری را بهبود داده و منجربه توسعه‌ راهبردهای مؤثر در خلق مزیت رقابتی پایدار می‌شوند. در شکل (۲-۴) که به هرم حوزف رودنبرگ معروف است، نشان داده می‌شود که چگونه با ارزش افزایی به اطلاعات ساده در لایه‌های پایین هرم، در نهایت هوشمندی تولید می‌شود.



شکل(۲-۴): هرم حوزف رودنبرگ

(محمدنژاد،۱۳۸۱)

گیبنز و پری اسکات (۱۹۹۶) معتقدند که دو دامنه اصلی هوشمندی رقابتی، تحلیل داخلی و خارجی شرکت است. تحلیل خارجی شامل سه مفهوم تحلیل محیط کلان، تحلیل صنعت و خواسته‌های ذینفعان است و تحلیل داخلی شرکت نیز شامل سه تحلیل است: مهارت‌های سازمانی، منابع، توانایی‌ها. (Gibbons & Prescott, 1996).

این دو تحلیل اصلی چارچوبی استراتژیک را نشان می‌دهند که می‌توانند به متخصصان هوشمندی رقابتی کمک کنند تا تحلیل کنند چگونه پویایی‌های کسب و کار داخلی و خارجی بر محیط رقابتی و فرایند تصمیم‌گیری آن‌ ها تاثیر می‌گذارد. با این حال، با توجه به اینکه داده های بسیار با ارزشی در منابع غیر رسمی داده ها پنهان شده‌اند، این چارچوب هوشمندی رقابتی ممکن است از برخی از داده ها یا سیگنال‌های ضعیف در فرایند تصمیم‌گیری کلیدی چشم پوشی کند. متخصصان هوشمندی رقابتی به منظور تحلیل داده ها و سیگنال‌ها همراه با دقت و اطمینان باید زمان بکاربردن هر یک از روش‌های تحلیل نرم و سخت را بدانند(Lee,2003).

۱-روش‌های تحلیلی نرم