کشف قیمت بازار
به منظور آگاهی یافتن از قیمت بازار در واکنش به اطلاعات جدید مربوط به سهام شرکت ها بایست مواردی را مد نظر قرار داد، تا بنوان واکـنش بازار نسبت به اطـلاعـات را بدرستی نشان داد، این مـوارد عبارت است از:
۱- تئوری بازار کارا بیان میکند که بازار به سرعت به اطلاعات جدید واکنش نشان میدهد. بنابرین بسیار مهم است که بدانیم در چه زمانی برای اولین بار خبر سود خالص گزارش شده به اطلاع همگان رسیده است. در نتیجه، بررسی واکنش بازار حتی چند روز پس از اعلام سود مفید نخواهد بود، زیرا احتمالاً هیچ خبری از اثر اعلام سود، باقی نمانده است. پژوهش گران جهت حل این مسئله در صدد برآمدند از تاریخی که سود خالص در رسانه های مالی مانند وال استریت ژورنال [۵۸] گزارش شده است، استفاده کنند. اگر بازار بخواهد واکنش نشان دهد، باید از یک دریچه باریک[۵۹] در دوره چند روزه مربوط به این تاریخ واکنش نشان دهد.
۲- معمولاً خبر خوب یا بد در سود خالص را در انتظار سرمایه گذاران از آن می سنجند. برای مثال، اگر شرکتی سود خالص را ۲ میلیون دلار اعلام کند و این همان انتظارات سرمایه گذاران باشد، بندرت امکان دارد سود ناخالص دارای بار اطلاعاتی باشد. اما اگر سود ۳ میلیون دلار شود، این خبر خوب تلقی می شود و سرمایه گذاران باورهای خود را تغییر داده و به شرکت امیدوار میشوند.
۳- همیشه رویدادهای گوناگونی وجود دارد که بر حجم معاملات و قیمت سهام اثرگذار است و براحتی نمی توان از واکنش بازار نسبت به سود خالص گزارش شده آگاه گردید. مثلاً شرکت علی رغم این که سودش حاوی اخبار خوب است به دلیل اعلام کسری بودجه ی دولت قیمت سهامش کاهش مییابد. بنابرین، بهتر است عوامل اثرگذار موجود در کل بازار بر بازده سهام را از یکدیگر تفکیک نمائیم (فلاح جوشقانی، ۱۳۸۵).
محتوای اطلاعاتی قیمت
قیمت بازار در مورد ارزش آتی شرکت به صورت ناقص اطلاعات میدهد. به طور خاص قیمت درباره سودهای آتی شرکت اطلاعات میدهد. قیمت بازار شامل تمام اطلاعاتی می شود که افراد راجع به شرکت می دانند و بخشی از این اطلاعات را سیستم حسابداری با اندکی تأخیر شناسایی میکند. متعاقباً با فرض یکسان بودن شرایط، هر چه قیمت، اطلاعات بیشتری را ارائه نماید، محتوای اطلاعاتی سود حسابداری کمتر و میزان واکنش پایین تر خواهد بود. یکی از علائمی که نـشان دهنده بار اطلاعاتی قیمت میباشد، اندازه شرکت است و بنابرین شرکت های بزرگ بیشتر مورد نظر و مطرح میباشند. با این وجود استون و زمیجوسکی[۶۰] (۱۹۸۹) به این نتیجه رسیدند که اندازه شرکت، متغیر توضیح دهنده مهمی برای میزان واکنش سود نمی باشد. دلیل آن نیز میتواند این باشد که اندازه شرکت به همان مقدار کـه نشان دهنده بار اطلاعاتی قیمت سهم است، نشان دهنده سایر ویژگی ها مانند ریسک و یا رشد شرکت نیز میباشد. اگر این عوامل کنترل شود هر نوع تأثیر با اهمیتی از سایر عوامل بر روی واکنش سود از بین می رود (اسکات[۶۱]، ۲۰۰۳).
پیشینه پژوهش
تحقیقات داخلی
مطالعه حسنی و حسینی (۱۳۸۹)، تحت عنوان “بررسی رابطه سطح افشا اطلاعات حسابداری و نوسانات قیمت سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران”. در این تحقیق با توجه به اهمیت بالای اطلاعات و افشای آن ها توسط شرکت ها و تأثیر آن بر قیمت سهام، رابطه بین سطح افشای اطلاعات و نوسانات قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. نمونه آماری شامل ۷۲ شرکت به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده از بین شرکت های بورس انتخاب گردیده اند. فرضیه تحقیق عبارت است از: بین سطح افشای اطلاعات حسابداری و نوسانات قیمت سهام رابطه معنی داری وجود دارد. برای آزمون فرضیه ازضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است.
متغیرهای تحقیق:
متغیر مستقل، سطح افشا: این متغیر با توجه به شاخص به کار گرفته شده توسط جنسن (۲۰۰۲) اندازه گیری می شود.و نحوه اندازه گیری سطح افشا به صورت زیر میباشد:
که در آن:
DSCORit = سطح افشا شرکت i در سال t
DISit = مجموع افشا شرکت i در سال t بر اساس مدل جنسن و
DISj = مجموع امتیازات در شاخص جنسن ( افشای کامل)-۶۲ امتیاز
متغیر وابسته، نوسان قیمت سهام: به تغییرات قیمت معاملات سهام گفته می شود. برای تعیین نوسانات قیمت سهام ، از روش انحراف معیار قیمت سهام در طول سال برای هر شرکت استفاده شده است:
با توجه به داده های به دست آمده به سوال تحقیق پاسخ داده شده و با آزمون فرضیه در سطح اطمینان ۹۵٪ فرضیه اصلی تأیید گردیده است و این نتیجه حاصل شده که به طور کلی بین سطح افشا اطلاعات حسابداری و نوسانات قیمت سهام رابطه معنی داری وجود دارد.
مطالعه اسماعیل زاده (۱۳۸۹)، تحت عنوان ” افشای اطلاعات اختیاری و ارتباط آن با نرخ بازده سهام”. این پژوهش از نوع همبستگی پس رویدادی است. متغیر مستقل کیفیت افشا و متغیر وابسته بازده سهام میباشد.
جامعه آماری شامل شرکت هایی است که نام آن ها تا پایان سال ۸۳ در فهرست نام شرکت های بورس اوراق بهادار درج گردیده و برای ۵ سال متوالی ۸۷-۸۳ اطلاعات داده های اولیه مورد نیاز این پژوهش را به بورس اوراق بهادار تهران ارائه کرده بودند.
فرضیه تحقیق عبارت است از” بین کیفیت افشا و نرخ بازده سهام شرکت های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار رابطه معنی داری وجود دارد”. در این تحقیق برای اندازه گیری میزان افشای اختیاری (متغیر مستقل) از شاخص افشای جنسن کمک گرفته شده است.بازده سهام(متغیر وابسته) شامل تغییرات در اصل سرمایه(قیمت سهام) و سود نقدی دریافتی میباشد. با توجه به داده های تحقیق و آزمون فرضیه در سطح ۹۵٪، رابطه معنی داری بین کیفیت افشا و بازده سهام وجود نداشت.
مطالعه پور حیدری و حسین پور(۱۳۹۱)، تحت عنوان “بررسی رابطه افشای اختیاری و اجباری با ارزش سهام شرکتها” به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر افشای اختیاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام شده است. روش انجام تحقیق شبه تجربی بوده و دوره زمانی تحقیق ۱۳۸۸-۱۳۸۶ میباشد. نتایج بیانگر این است که بین اندازه شرکت، سودآوری، رشد شرکت ، نوع صنعت ، ساختار مالکیت و افشای اختیاری رابطه معنی داری وجود دارد. اما بین افشای اختیاری و اهرم مالی ، نقدینگی، کیفیت حسابرسی، نسبت بین مدیران غیر موظف به کل اعضای هیئت مدیره هیچ گونه رابطه ای یافت نشد.