پیتر دراکر^[۱۰] ، کارآفرینی را منظری برای تغییر می‌داند که همیشه در جستجوی تغییر است ، نسبت به آن از خود واکنش نشان می‌دهد ، و آن را یک فرصت و شانس می‌داند . (کردنائیج ، ۱۳۸۴ ) همچنین وی معتقد است خلاقیت و کارآفرینی آن چنان لازم و ملزوم یکدیگرند که می توان گفت کارآفرینی بدون خلاقیت و نوآوری حاصلی ندارد . ( شکرکن ، ۱۳۸۱) کارآفرینی نقش ضروری در بهبود بهره وری و ترویج رشد اقتصادی را بازی می‌کند (مونترو سانچز^[۱۱] ،۲۰۱۱)تامپسون^[۱۲] کارآفرینی را فرآیندی می‌داند که در آن بتوان با بهره گرفتن از خلاقیت ، عضو جدید را همراه با ارزش جدید با بهره گرفتن از زمان ، منابع ، ریسک و به کارگیری دیگر عوامل به وجود آورد . همچنین چرچیل^[۱۳] درباره کارآفرینی با نگاه متفاوتی معتقد است : کارآفرینان باید بر حرکت ها و بهبودهای مستمری متمرکز شوند که به صورت مداوم در پی بهره برداری از ریسک ها و فرصت های قابل کنترل باشد . اما می توان کارآفرینی را به صورت فرایند نیز در نظر گرفت که از درون آن تعریفی از کارآفرینی نیز استخراج شود که سمت و سوی واقع گرایانه تر داشته باشد . حال اگر این فرایند را به شکل زیر تصور کنیم ، این گونه است :

تشخیص فرصت ها غربال ایده امکان سنجی ایده تهیه BP تولید نمونه اولیه تامین مالی نهایی

ایده اولویت بندی ایده انتخاب ایده تامین مالی ایده آزمایش نمونه

شکل ۲-۱ : فرایند کارآفرینی (ناهید ، ۱۳۸۸)

از این رو و بنا به موارد عنوان شده ، کارآفرینی عبارت است از : فرآیندی که با شناسایی خدمت از سوی فردی که معمولاً ریسک پذیر بوده و دارای تفکر و نگاه دوراندیشانه است ، آغاز و پس از طی مراحل مختلف از جماه ایده یابی ، غربال ایده ، امکان سنجی و تدوین طرح کسب و کار و … به تشکیل شرکت منتهی می شود . ( ناهید ، ۱۳۸۸ )

از منظر شرکت های نوآور رشد محور^[۱۴] ، یکی از بهترین تعاریف کارآفرینی در دیدگاه رونستات^[۱۵] دیده می شود :

کارآفرینی فرایند پویای خلق ثروت تدریجی است . ثروت به وسیله افرادی خلق می شود که ریسک های عمده ای در قالب سهم ، زمان و یا تعهد کارراهه ای^[۱۶] یا فراهم کردن ارزش برای برخی از کالاها و خدمات تحمل می‌کند . کالا و خدمات ممکن است جدید یا منحصر به فرد باشد یا نباشد اما ارزش باید تا حدی از جانب کارآفرین دریافت و تخصیص مهارت ها و منابع ضروری به صورت تدریجی حاصل شود .(دانایی فرد ، ۱۳۸۶ )شرکت هایی که رفتارهای کارآفرینانه را ابراز می‌کنند ، سودآوری و رشد آن ها بیشتر از شرکت هایی است که سیستم های کارآفرینی را قبول نمی کنند . در نتیجه امروزه کارآفرینی یک روش و رفتار دائمی است که شرکت ها باید توسعه دهند . (فرانکو^[۱۷] ، ۲۰۱۳)لغت کارآفرینی نزدیک به ۲۰۰ سال است مورد استفاده قرار ‌می‌گیرد که مفهوم سنتی تأکید بر تلاش­هایی داشت که یک فرد، بینشی را به کسب­‌و کاری موفق تبدیل می­نمود. اما اخیراًً کارآفرینی به عنوان فرآیندی که می ­تواند در سازمان­ های گوناگون بدون در نظر گرفتن نوع و اندازه رخ دهد، مفهوم­پردازی شده است (کاظمی ، ۱۳۸۹ )

شومپیتر^[۱۸] کارآفرینی را به عنوان نیروی برهم زننده اقتصاد به کار برد و آن را تحت عنوان «تخریب خلاق» نامگذاری کرد . کارآفرینی شومپیتری شامل سه ویژگی اساسی است :

ویژگی اول : کارآفرینی از قبل قابل درک است . اما نمی توان با به کار بردن قوانین معمولی و با استنباط از حقایق موجود به طور عملی آن را پیش‌بینی کرد ؛

ویژگی دوم : کارآفرینی رویدادها و نتایج بلندمدت را شکل می‌دهد و برای اینکه موقعیت های مناسبی خلق کند ، موقعیت های اقتصادی و اجتماعی را تغییر می‌دهد ؛

ویژگی سوم : کثرت و تکرار رویدادهای کارآفرینانه به کیفیت نسبی نیرو ها ، تصمیمات فرد ، اقدامات و الگوهای رفتاری بستگی دارد .

در عدم توازن پویا ، کارآفرینانی خلق می‌شوند که ترکیب های جدیدی را در تولیدات معرفی می‌کنند . شومپیتر براین نکته اصرار می ورزد که کارآفرین ، مدیری نیست که فرایند تولید را نظارت می‌کند ، بلکه او فعالیت های معمولی را بر مبنای تجارب گذشته انجام می‌دهد ، اما خطر ابهامات را می پذیرد و در فعالیت هایی شرکت می‌کند که تاکنون انجام نشده اند . به طور خلاصه ، کارآفرین فردی است که « ترکیبات جدیدی » را در تولید معرفی می‌کند . ‌بنابرین‏ کارآفرین یک نیروی ناپایدار است که فرایند « تخریب خلاق » را که لازمه توسعه اقتصادی است آغاز می‌کند .(کردنائیج ، ۱۳۸۴ ) شومپیتر می‌گوید : نیازی نیست که ‌کارآفرینی یک کار فیزیکی خاصی باشد . هر محیط اجتماعی روش خاص خود را برای کارآفرینی دارد (ملک پور ، ۱۳۹۰ ، ۲۶ )

همچنین شومپیتر می‌گوید شخص کارآفرین کسی است که نوآوری خاص داشته باشد ؛ این نوآوری می‌تواند نوآوری در تولید ، در فرایند یا در ارائه خدمات ، در رضایت مشتری و … باشد . از سوی دیگر پیتر دراکر از دیگر نظریه پردازان علم مدیریت ‌در مورد شخص کارآفرین معتقد بود کارآفرین فردی است که همیشه در جستجوی تغییر است ، در برابر آن از خود واکنش نشان می‌دهد و آن را یک فرصت و شانس می‌داند . از طرف دیگر می توان بیان داشت کارآفرین کسی است که فرصت‌ها را شناسایی و تشخیص داده ، منابع مورد نیاز را جمع‌ آوری کرده ، طراحی و اجرای نقش های عملی را برعهده گرفته ، نتایج به دست آمده را به موقع و با روشی انعطاف‌پذیر و منطقی جمع‌ آوری می‌کند . (ناهید ، ۱۳۸۸)

۲-۲-۱- سیر تحول تاریخی کارآفرینی :

پیدایش مفاهیم نظری کارآفرینی با گسترش وسیع این اصطلاح همراه بوده است که در زیر به روند تکامل نظری کارآفرینی از ابتدای پیدایش واژه آن می پردازیم : ( ملک پور ، ۱۳۹۱ ، ۱۰۸ و ۱۰۹ )

۲-۲-۱-۱- دوره اول : قرن۱۵ و ۱۶ میلادی « صاحبان پروژه های بزرگ »

اولین تعاریف کارآفرینی در این دوره ارائه شد . این دوره همزمان با دوره قدرتمندی ملاک و حکومت فنودالی در اروپاست . کارآفرین کسی است که مسئولیت اجرای پروژه های بزرگ را بر عهده می‌گیرد و البته در این راه مخاطره ای را نمی پذیرد زیرا عموماً منابع توسط حکومت محلی تامین می شود او صرفاً مدیریت می‌کند . نمونه بازار کارآفرینان در این دوره مسئول ساخت کلیساها ، قلعه ها و تأسیسات نظامی هستند .

۲-۲-۱-۲- دوره دوم : قرن ۱۷ میلادی « مخاطره پذیری »

در این دوره همزمان با شروع انقلاب صنعتی ، بعد جدیدی به کارآفرینی اضافه شد . کانتیلون کارآفرین را اینگونه تعریف می‌کند: کارآفرین کسی است که منابع را با قیمت مشخص می خرد ، روی آن فرآیندی انجام می‌دهد و آن را به قیمتی نا مشخص و تضمین نشده می فروشد ، از این رو مخاطره پذیر است . کارآفرین در این دوره شامل بازرگانان ، صنعتگران و دیگر مالکان خصوصی اند .

۲-۲-۱-۳- دوره سوم : قرون ۱۸ ، ۱۹و اوایل قرن بیستم« تمایز کارآفرینان از دیگر بازیگران صحنه اقتصاد »