دوره سوم که به آن سیستم پرداخت های الکترونیکی گویند، از اوایل دهه ۱۹۶۰ از طریق ارائه نوع دیگری از خدمات به نام کارت های اعتباری که در اختیار عموم قرار می گرفت، آغاز گردید. بعد از مدت زمان کوتاه، هم چک و هم کارت های اعتباری به مرور، اتوماتیک گردیدند ولی با این حال تا آن زمان، حجم بالایی از اسناد کاغذی تولید می شد. از این رو تکنولوژی پیچیده مخابراتی به عنوان راه حلی جهت برطرف کردن این مشکل استفاده گردید که در نتیجه با تأسیس اتاق های پایاپای اتوماتیک که از سیستم انتقال الکترونیکی منابع استفاده می نمودند، ساختار سیستم بانکی یکبار دیگر دچار ‌تحولی عمده گردید و به تبع آن، استفاده از روش های پرداخت و ماشین های تحویلداری خودکار در دهه ۹۰ به سرعت رشد نمود.

در دهه ۹۰، بانک ها از مؤسسات سپرده گذاری که منابع فیزیکی را نگهداری می‌کردند، به مراکز پردازش اطلاعات تبدیل شدند، به طوری که پول می‌توانست در هر لحظه بر روی صفحه رایانه نشان داده شود. از طرف دیگر نه تنها پول تبدیل به پول الکترونیکی گردید، بلکه چک نیز به همین سرنوشت دچار شد و بانک ها با ارسال تصاویر چک ها به جای چک های فیزیکی شروع به استفاده از چک های الکترونیکی نمودند. در واقع با این کار، مبادله الکترونیکی اطلاعات به جای پردازش اسناد کاغذی مورد استفاده قرار گرفته شد. [حسینی، ۱۳۷۹].

۲-۱-۴) انواع بانکداری الکترونیک

به طور کلی بانکداری الکترونیک را می توان به انواع ذیل تقسیم نمود: [اسماعیلی، ۱۳۸۷].

• بانکداری خانگی:

مشتریان بانک ها، از طریق رایانه های شخصی و با بهره گرفتن از مودم و همچنین یک خط تلفن می‌توانند به اطلاعات رایانه مرکزی بانک ها در اینترنت و یا اینترانت دسترسی پیدا کرده و آنگاه عملیات بانکی خود را انجام دهند. به عبارت دیگر، بانکداری خانگی عبارت است از انجام تقریباً کلیه عملیات بانکی از طریق رایانه های شخصی موجود در منازل با بهره گرفتن از خطوط مخابرات. بانکداری خانگی سطح تعامل مستقیم بین مشتریان بانک و شبکه های درونی بانک را افزایش داده و موجب توسعه حیطه ارائه خدمات بانکی، در دسترس بودن خدمات برای مشتریان، افزایش سرعت و حجم مبادلات بانکی و نیز افزایش تعداد مشتریان بانک می شود. مشتریان نیز می‌توانند انواع مختلفی از کارهای بانکی خود را مانند پرداخت صورتحساب و… را در منزل یا محل کار انجام دهند. [فرجیان سهی، ۱۳۸۵، ص۲۲].

• بانکداری از راه دور:

شتاب در رشد بانکداری از راه دور از سال های ۱۹۸۰ به بعد و با بهره گرفتن از تلفن های همراه در دنیا آغاز گردید. این رشد در حقیقت با گسترش شبکه های بی سیم و تلفن های همراه و قابلیت وصل شدن تلفن های همراه به اینترنت موجب گردید تا مشتریان بانک ها از هر نقطه ای امکان دسترسی به حساب های خود را در بانک داشته باشند و بتوانند عملیات بانکی خود را انجام دهند و پدیده جدیدی به نام بانکداری از راه دور را به وجود آورند. [فرجیان سهی، ۱۳۸۵، ص۲۲].

• بانکداری اینترنتی:

بانکداری اینترنتی را می توان به کاربرد اینترنت به عنوان یک کانال تحویل داری از راه دور برای خدمات بانکی اشاره کرد که شامل خدمات سنّتی مانند بازکردن حساب یا انتقال وجوه و همچنین خدمات جدید مانند پرداخت های آنلاین و الکترونیک می‌باشد. در واقع بانکداری اینترنتی می توان به معنی انجام کلیه عملیات بانکی از طریق وب سایت ایجاد شده توسط بانک در اینترنت دانست. [فورست^[۱۳]۱، ۲۰۰۰].

• بانکداری تلفنی:

بانکداری تلفنی، عبارت است از انجام یک معامله تجاری خرده بین بانک و مشتری ها از طریق تلفن. در بانکداری تلفنی معمولاً سه روش مورد بهره برداری قرار می‌گیرد: [حسینی، ۱۳۷۹، ص۴۰].

1. 1. پاسح صوتی: برای این منظور، مشتری شماره رایانه مرکزی بانک را می‌گیرد و پس از برقراری ارتباط، رایانه بانک به طور گویا از مشتری می‌خواهد که شماره حساب و شماره عبور خود را وارد کند. پس از تأیید مراحل، مشتری می‌تواند با فشار دادن کلیدهای شماره گیری تلفن، اطلاعات مختلفی مانند مانده و گردش حساب را دریافت کند یا دستور پرداخت صادر نماید.

1. 1. تشخیص صدا: بعضی از سیستم ها، صدای تماس گیرنده را تشخیص می‌دهند و پس از تأیید صدای مشتری، متعاقباً پاسخ متناسب را به دستورهای او می‌دهد. در این سیستم، مشتری با رایانه بانک تماس برقرار می‌کند، رایانه پس از تأیید صدای مشتری به او اجازه می‌دهد دستورات لازم را نظیر دریافت گزارش مانده و گردش حساب، دستور پرداخت به صورت شفاهی، صادر نماید.

1. تلفن های قابل برنامه ریزی: تلفن های قابل برنامه ریزی به تماس گیرنده اجازه می‌دهد که به حسابش در بانک با بهره گرفتن از کلیدهای تلفن دسترسی داشته باشد. رایانه بانک پس از مراحل کنترلی، به مشتری اجازه استفاده و برنامه ریزی ‌در مورد حسابش را می‌دهد. [حسینی، ۱۳۷۹، ص ۴۵].

بانک ها با ارائه خدمات بانکداری تلفنی، هزینه تلفن خود را کاهش می‌دهند و با توجه به در دسترس بودن تلفن برای همگان، این روش می‌تواند بسیار سودمند می‌باشد. [فرجیان سهی، ۱۳۸۵، ص۲۴].

۲-۱-۵) سطوح بانکداری الکترونیکی

بانکداری الکترونیکی را می توان دامنه و فضای اصلی انتقال الکترونیکی وجوه و فناوری اطلاعات و ارتباطات تعریف کرده و به سه دسته اساسی تقسیم نمود و مورد بررسی قرار داد: [گودرزی و زبیدی، ۱۳۸۷، ص۱۱۵۰].

۲-۱-۵-۱) بانکداری الکترونیکی در سطح مشتری:

منظور از بانکداری الکترونیکی در سطح مشتری، آن بخش از بانکداری الکترونیکی است که توسط اشخاص و مشتریان حقیقی بانک مورد استفاده قرار می‌گیرد. به بیان دیگر، آن بخش از بانکداری است که مشتریان و مصرف کنندگان نهایی با آن سروکار ‌دارند. این بخش از بانکداری الکترونیکی شامل ابزارهای گوناگونی است که عبارتند از: [ظفری، ۱۳۸۸، ص۴۶].

• • • • دستگاه خود پرداز (ATM):

(Automated Teller Machine)، ماشینی خودکار، بسیار دقیق و کارآمد جهت ارائه خدماتی همچون دریافت، پرداخت و انتقال وجوه به صورت اتوماتیک در هر ساعت از شبانه روز به مشتریان می‌باشد. دستگاه های خودپرداز از لحاظ کاربری به دو کلاس درونی و برونی تقسیم می‌شوند، کلاس درونی که اصطلاحاً Lobby نامیده می شود و به طور کلی در سالن ها، فرودگاه ها، ترمینال ها و مراکز فروش نصب می‌شوند. کلاس برونی که در پشت دیوار نصب می‌گردد و نمای بیرونی آن برای مشتریان قابل رؤیت است. [ظفری، ۱۳۸۸، ص۴۶].

نمای بیرونی یک دستگاه ATM دارای پنج خروجی و سه ورودی می‌باشد که به شرح زیر است. قسمت های خروجی عبارتند از :

1. 1. صفحه نمایشگر (Monitor)

1. 1. دریچه رسید مشتری (Receipt Slot)

1. 1. دریچه پرداخت وجه (Dispenser Slot)

1. 1. دریچه پاکت (Posit Slot)

1. بلندگو (Speaker)

قسمت های ورودی دستگاه عبارتند از:

1. 1. کارت خوان (Card Reader)

1. 1. کلیدهای منو (Menu Key)

1. صفحه کلید مشتری (Pod Key)

   • • • دستگاه های پایانه فروش (POS)