ویژگی­های شخصیتی: اگر شخصیت را نتیجه­ ترکیب ویژگی­های روانی و ژنتیک مانند اخلاق فردی- حسن خلق، انزواطلبی، جمعگرایی ومانند آن- و ویژگی­های جامعه­شناختی، حلول باورها، ارزش­ها و هنجارهای اجتماعی در فرد، بدانیم ویژگی­های شخصیتی به همین ویژگی­های انتسابی و اکتسابی که سازنده­ی هویت فرد است اشاره دارد.

روابط­ی عاطفی میان کنشگران: توانایی تحت تأثیر قرار دادن دیگران از طریق ترغیب که از سوی ما نفوذ اجتماعی نام­گذاری شده، نتیجه­ رابطه­ عاطفی میان کنشگران است. اگر رابط میان افراد و انواع کنش متقابل آن­ها را همانند وبر به ارزشی، عقلانی و سنتی تقسیم کنیم، نفوذ اجتماعی نتیجه­ کنش متقابل عاطفی میان افراد است. شاید این ایراد گرفته شود که در ترغیب، صحبت از استدلال و مجاب کردن طرف مقابل بر اساس منطق است و این شکل رابطه، رابطه­ای است عقلانی- البته به یک معنای دیگر آن نگاه ابزاری به دیگران است. باید به اشاره شود: آن­جایی هم که در نفوذ اجتماعی افراد تحت تأثیر استدلال به سمت یک رفتار یا تغییر نگرش هدایت می­شوند، قبل از آن میان دو طرف رابطه اعتمادی برقرار است که آن نتیجه علاقه­ ناشی از مشاهده­ رفتارهای ارزشی واخلاق از سوی صاحب نفوذ است و همین ویژگی­ها، زمینه­ پذیرش آسان استدلال­های صاحب­نفوذ را مهیا ‌می‌کنند (هارجی،۱۳۷۷: ۵۸-۶۹).

منابع نفوذ اجتماعی

نفوذ اجتماعی بر خلاف قدرت، که مبتنی بر موقعیت­سیاسی یا سازمانی- دارایی، ابزار سرکوب و…است، ریشه در منابعی دارد که از روابط اجتماعی نتیجه می­ شود. از آنجا که تحت تأثیر نفوذ یا نفوذپذیری در رابطه با صاحب نفوذ پاداش­هایی دریافت می­دارد، البته پاداش­های غیر مادی که رضایت خاطر اوج آن است، لذا در برابر دریافت این پاداش­ها منزلت و احترام به صاحب نفوذ اعطا می­ کند. وقتی گفته می­شودنفوذ اجتماعی نتیجه­ رابطه است اشاره است اشاره به همین فرایند است.

صاحب نفوذ باید داری ویژگی­هایی باشد تا مورد قبول و پذیرش طرف دیگر رابطه قرار گیرد. پیش از این ویژگی­ها را به ویژگی­های شخصیتی تقسیم کردیم. ویژگی­های شخصی و ویژگی­های روانی و فیزیکی افراد دارد. زیبایی چهره، اندام و صدا، هوش و استعداد و …از اجزای ویژگی­های شخصی به حساب می­آیند و ویژگی­های شخصیتی به ویژگی­های جامعه­شناختی اشاره دارند(حلول ارزش­ها و هنجارهای اجتماعی) در فرد وتبلور آن در به ارزش­ها وهنجارها و اخلاقیات و رفتار بر اساس آن­ها از جمله ویژگی­های شخصیتی است که صاحب نفوذ باید از آن­ها برخودار باشد. البته صاحب نفوذ برای جذب دیگران ابتدا باید اعتقاد خود را به اصول ارزشی، هنجاری و اخلاقی متبلور کند و سپس بر اساس این اصول رفتار نماید. این دو ویژگی (شخصی و شخصیتی)، فرد صاحب را «جاذبه» و «محبوبیت» می­گردد(هومنز^[۳۵]، نقل در هولندر^[۳۶]،۱۳۷۸: ۴۵).

افراد جاذب کسانی هستند که دارای ویژگی­های شخصیتی (اجتماعی) و روانی- فیزیکی اشاره شده باشند. دارندگان این گونه ویژگی­ها نه تنها توانایی جذب دیگران به خود به دست می ­آورند بلکه در نزد دیگران محبوبیت هم کسب می­نمایند. شهرت نیک بر جاذبه­ی فرد می ­افزاید و موجب جذب بیش از پیش به افراد دارای ویژگی­های بالا می­گردد. مک آریور پا را یک قدم پیش تر گذاشته و شهرت را نوعی قدرت می­داند. شهرت بالاستقال یا از طریق جاذبه موجب ایجاد برای افراد مورد اشاره می­گردد. اعتبار مبتنی بر شناخت گذشته­ی فرد است که به آینده هم تسری می­یابد و این انتظار وجود دارد که فرد رفتار گذشته را در آینده هم داشته باشد(فرانزوی،۱۳۸۱: ۲۴). اعتبار، وزن و جایگاهی است که فرد درنظر دیگران دارد. این وزن و جایگاه نتیجه ثبت اعمال گذشته فرد از سوی دیگران است(زتومکا^[۳۷]، ۱۳۸۶: ۸۲). رأس معتقد است کسانی که بیشتر اعتبار را نزد جامعه دارند از بیشترین قدرت برخودارند(به نقل از سام دلیری ،۱۳۸۹: ۶۹) و مزن نوو همانند رأس اعتبار را عامل کسب قدرت و فراتر از آن (( روح قدرت)) می­داند. لاپی­یر در این باره می­نویسد: «آدمی با پرستیژ است که می ­تواند دیگران را شفتیه خود کند» (لاپیر^[۳۸]،۱۳۷۵: ۳۱). در نتیجه کسب اعتبار، افراد از شأن و منزلت در نزد جامعه برخودار می­شوند. اعتبار منجر به باورکردنی شدن گفتارها و رفتارهای فرد می­ شود که این وضعیت قابلیت اعتماد را به همراه دارد. افراد قابل اعتماد ‌می‌کنند و نه تنها مسئولیت­های خود را به وی واگذار ‌می‌کنند، بلکه در برابرگفته­های وی نیز تسلیم می­شوند. افراد قابل اعتماد توانایی این را دارند که دیگران را به سمت یک هدف به وجد آورندو دیگران نیزآماده_­­ی انجام این درستکاری می­شوند. البته افراد قابل اعتماد که از اعتبار ناشی از جذابیت و محبوبیت برخودارند، هدف همانندسازی دیگران قرار می­ گیرند (چلبی، ۱۳۸۶: ۱۸۸).

برای سنجش نفوذ اجتماعی سه مؤلفه‌ منابع( ویژگی­های شخصی ‌و شخصیتی)، رابطه( که در نتیجه آن جذابیت، اعتماد واعتبار برای فرد ایجاد می­ شود) و نتیجه ( توانایی) مورد بررسی قرار ‌می‌گیرد.گروه هایی که دارای ویژگی شخصی ‌و شخصیتی مطلوب هستند، به عنوان افراد یا گروه ­های با نفوذ تشخیص داد. یعنی کشف یا شناسایی افراد داری منابع نفوذ. اما این روش دو اشکال دارد:هرچند محقق ملاک مطلوبیت ویژگی­های شخصی و شخصیتی را از جامعه و نظرات آنان اخذ کرده و با توسل به آن­هادیگران را مورد ارزیابی قرار می­دهد، اما چه بسا افرادی که در بررسی، واجد منابع نفوذ تشخیص داده شدند از نظر جامعه دارای این ویژگی­ها نباشد. این نشان دهنده این امر است که ذهنیت افراد ‌می‌توان مستقل از واقعیت باشد. از آنجا که نفوذ در ذهن بازیگران اجتماعی شکل گرفته و قرار دارد، پس ملاک وجود ‌و فقدان نفوذ اجتماعی باید همین ذهنیت جامعه باشد، نتیجه داشتن ویژگی­های شخصی و شخصیتی در شکل­ گیری جذابیت برای فرد است و جمع ویژگی­های شخصی و شخصیتی با جذابیت می‌تواند، اعتبار وقابلیت اعتماد برای وی ایجاد کند. ترکیب جذابیت، اعتبار و قابلیت اعتماد به فرد توانایی می­دهد که ما را تحت نفوذ قرار دهد. جذابیت، اعتبار و اعتماد متغییرهایی هستند که در روابط اجتماعی به دست آمده و متبلور می­شوند. یعنی متغیرهای فرایندی هستند که در رابطه دو طرفه ایجاد می­شوند(سام دلیری، ۱۳۸۹: ۸۳-۸۸).

۲-۱-۱۱٫ نفوذ در علم سنجی

روش نفوذ نارین