۲-۱-۸ انواع تبلیغات
دامنه تنوع در دنیای تبلیغات بسیار گسترده است و معیارهای گوناگونی برای طبقه‌بندی آن وجود دارد. اندیشمندان و صاحب نظران علوم اجتماعی و ارتباطات، تبلیغات را با توجه به منبع، رسانه، شیوه ارائه تبلیغات، اثر و نتیجه، مخاطب،بازار هدف، محدوده تحت پوشش و امثال آن به گروه‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌کنند.(اکرامی، ۱۳۸۹، ۹۷)
در ذیل به اختصار به این انواع پرداخته می‌شود:
انواع تبلیغات بر اساس محدوده تحت پوشش
در این تقسیم‌بندی می‌توان به سه دسته ی کلی تبلیغات محلی، تبلیغات ملی / سراسری و تبلیغات فراملی اشاره نمود:
- تبلیغات محلی
منظور تبلیغاتی است که در یک مکان ویژه ماند شهر، روستا یا بخش خاصی از شهر انجام می‌گیرد.
تبلیغات یک نامزد نمایندگی شورای اسلامی روستا از این نمونه است.
- تبلیغات ملی یا داخلی
نوعی از تبلیغات است که برد آن در سطح یک کشور یا یک ملت باشد و معمولاً از رسانه های ملی مثل روزنامه‌های کشوری، رادیو، تلویزیون ملی و… استفاده می‌کند .در این نوع تبلیغات کلیه اقدامات و فعالیت‌های تبلیغی برای نفوذ و تأثیر در افکار افراد، گروه هاوسازمان‌های داخلی و هدایت رفتار آنان در مورد مسائل مورد نظر انجام می‌شود.
توجه تبلیغات ملی، بیشتر به سمت ایجاد و حفظ اتحاد ملی، همبستگی بین مردم، تقویت روحیه و اراده آنان گرایش دارد. نمونه این تبلیغات، تبلیغات بازرگانی کالای خاص، تبلیغات کاندیدای ریاست جمهوری یا تبلیغات برای ارائه خدماتی خاص در محدوده یک کشور می‌باشد. ( تبلیغات گردشگری داخلی از این نوع است.)
- تبلیغات فراملی
این نوع تبلیغات برخلاف نوع داخلی آن مرزهای جغرافیایی را در می‌نوردد و بیشتر متوجه سیاست‌های خارجی بوده و بر سیاست‌های جهانی تکیه می‌کند بنابرین سازمان‌ها یا افراد مشخصی برای تأثیر بر افکار و رفتار مخاطبان کشورهای دیگر فعایت می‌کنند یا تولید کنندگانی که بخواهند بازار مصرف خود را در سطح بین‌المللی گسترش دهند به تبلیغات در فراسوی کشور خود می‌پردازند.
تبلیغات فراملی در محدوده برون مرزی، پخش پیام در یک یا چند کشور خارجی، پخش پیام تبلیغاتی از شبکه های ماهواره‌ای، درج آگهی مطبوعاتی که توزیع قاره ای جهانی دارند ودرج آگهی در اینترنت را شامل می‌شود. (همان منبع، ۹۹-۹۷)
تبلیغات بر اساس نوع ارائه پیام:
تبلیغات را با توجه به شکل و نوع ارائه پیام به تبلیغات مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌کنند:
الف) تبلیغات مستقیم
منظور از تبلیغات مستقیم، ایجاد ارتباط با پیام‌های تبلیغی شفاف، آشکار و غالباً بدون واسطه است. در این نوع تبلیغ پیام دهنده پیام خود را صریح و بی‌پروا به مخاطبان ابلاغ می‌کند. در این روش مستمعین یا بینندگان، متن یا پیام صوتی و تصویری را به عنوان “پیام تبلیغی” دریافت می‌کنند مانند آگهی‌های بازرگانی که از تلویزیون پخش می‌شود. این نوع تبلیغات نسبت به تبلیغات غیرمستقیم تأثیرگذاری سریع‌تری دارد.
ب) تبلیغات غیرمستقیم
این تبلیغات نمود و ظهور عینی ندارد و اهداف پیام‌های تبلیغ نامحسوس و پنهان می‌باشد. یکی از مشکلات این نوع تبلیغ آن است که به راحتی نمی‌توان از همه امکانات از جمله رسانه ها استفاده نمود.
از ویژگی‌های این نوع تبلیغ آن است که از فرصت‌های پیش‌آمده، شرایط و موقعیت‌های جدید و حوادث پیش‌بینی نشده به صورت زیرکانه در جهت هدف خود استفاده می‌شود.(همان منبع،۱۰۳-۱۰۱)
تبلیغات غیرمستقیم یا تبلیغات نامرئی شیوه‌ای است که آگهی دهنده پیام خود را به گونه‌ای طراحی می‌کند که از حاشیه‌های پایین گستره‌ی شنوایی و بینایی مخاطبان بهره گرفته تا ضمیر ناخودآگاه آن ها را متأثر سازد. در این روش از شگردهای مختلف الکترونیکی، کامپیوتری و روان‌شناختی توأمان استفاده می‌شود. حاشیه‌های پایین گستره‌ی شنوایی شامل صداهایی با شدت حدود چند دسی‌بل است که در شرایط معمولی شنیده نمی‌شود و حاشیه‌های پایین گستره‌ی بینائی نیز عمدتاًً شامل تشخیص ناخودآگاه صحنه‌های نمایشی گذرا در مدت زمان کوتاه است. چشم انسان، صحنه‌های نمایشی را که مدت زمان آن کمتر از حدود یک دوازدهم ثانیه باشد تشخیص نمی‌دهد. (اطلاعات،۱۳۸۷، ۵)
جیمز ویکاری در سال “۱۹۵۸” در زمینه‌ی تبلیغات نامرئی، آزمایشی انجام داد و در آن همزمان با نمایش یک فیلم در یک دوره شش هفته‌ای، اسلایدهایی با مدت زمان سه هزارم ثانیه را هر پنج ثانیه یک بار نمایش داد که پیام آن اسلایدها عبارت بود از “کوکاکولا بنوشید!” نمایش آن ها بر روی صحنه آنقدر کوتاه بود که مخاطبان به رغم درک آن هوشیارانه از پیام‌ها آگاه نشدند. اما پس از نمایش فیلم، به ادعای او فروش کوکاکولا در سالن حدود ۱۸ درصد افزایش یافت. (بینگر، ۱۳۷۶، ۱۴)
تبلیغات نامرئی در احساس خودآگاه تأثیر ندارد و در واقع تأثیر آن بر ضمیر ناخودآگاه انسان است به ویژه که این نوع آگهی را می‌توان به دفعات و به طور ناآشکار در رسانه های صوتی، تصویری و اینترنت قرارداد.(اطلاعات،۵،۱۳۸۷ )
انواع تبلیغات بر مبنای بازار هدف
الف) تبلیغات مصرف کننده
تبلیغاتی است که مخاطب آن مصرف کننده نهایی است برای این نوع تبلیغات عموماً از رسانه های جمعی استفاده می‌شود و بدین دلیل دارای هزینه بسیار زیادی است.
ب) تبلیغات شرکتی
تبلیغاتی است که مخاطب آن مؤسسات تجاری است و نه اشخاص .این نوع تبلیغات به انواع تبلیغات صنعتی، واسطه‌ای و تخصصی تقسیم می‌شود.
در تبلیغات واسطه‌ای مخاطب آن عمده فروشان و واسطه‌ها و کالای توزیع است نه مصرف کننده. در تبلیغات صنعتی، کالا‌ها و خدماتی معرفی می‌شوند که مؤسسات تولیدی دیگر برای تولید کالا یا توزیع نیاز دارند. در این نوع تبلیغات هدف،رسانیدن پیام به کسانی است که کالاهای صنعتی را خریداری می‌کنند یا اینکه در تصمیم خرید نقش دارند.در تبلیغات تخصصی، مخاطبان متخصصانی مانند مهندسان، حسابداران و وکلا، هستند این گونه تبلیغات معمولاً در مجله‌های تخصصی دیده می شود.(اسدی،۵۴،۱۳۹۰)
انواع تبلیغات بر اساس نوع رسانه:
تبلیغات را می‌توان بر اساس رسانه هایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند طبقه‌بندی نمود:
تبلیغات چاپی: شامل روزنامه، مجله، کتاب و نشریات
تبلیغات پخشی: شامل رادیو، تلویزیون و ماهواره
تبلیغات پستی: شامل تبلیغات مستقیم پستی، تبلیغات سفارش پستی و اینترنتی
تبلیغات فضای بیرونی: شامل تابلوهای خیابانی، پوستر، تبلیغات روی بدنه و داخل وسایل نقلیه، نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها
سایر تبلیغات: شامل سینما، ویدیو، هدایا و… (فروزفر، ۱۳۸۲، ۱۰۲)
تبلیغات بالای خطی و پایین خطی
تبلیغات را می‌توان به دو شاخه “بالای خطی” و “پایین خطی” تقسیم کرد.
تبلیغات بالای خطی
