۳-۳-۲ مدل باکس- جنکینز:
مدل‌های باکس- جنکینز رویکردی است که امروزه به طور وسیع در محیط‌های اقتصادی و مدیریتی از آن برای پیش‌بینی استفاده می‌گردد. این روش در دهه ۱۹۶۰ توسط پرفسور جرج باکس و پرفسور گیولی جنکینز به منظور تجزیه و تحلیل سریهای زمانی توسعه یافت. این دو معتقد بودند که پیش‌بینی در یک سری زمانی نه تنها به گذشته داده های آن سری باز می‌گردد، ممکن است به گذشته سریهای زمانی مرتبط نیز مربوط شود. این روش عموماً در موارد زیر به کار می رود:
-
- برنامه ریزی تولیدی
-
- برنامه ریزی اقتصادی و تجاری
-
- نظارت بر تولید و موجودیها
- کنترل و بهینه سازی فرایندهای صنعتی
فرض بنیادی این روش براین است که مشاهدات مربوط به سریهای زمانی مستقل نبوده و به صورت متوالی به هم وابسته می‌باشند و این وابستگی بین داده های متوالی، در زمانهایی با فواصل مساوی اندازه گیری می شود. شیوه عمل در این روش به این صورت است که مقادیر آینده یک سری زمانی را از روی مقادیر فعلی و گذشته آن برآورد می‌کند و فرض می شود که مشاهدات در فواصل ناپیوسته از زمان با فاصله های مساوی در دسترس می‌باشند. به عنوان مثال مقدار فروش در سال جاری و ماه های قبل در اختیار بوده و با بهره گرفتن از آن ها فروش برای زمان‌های مورد انتظار ۱٫۲٫۳٫۰۰۰٫۱۲= t پیش‌بینی می شود(همان منبع،ص ۳۲)۱.
۴-۳-۲ مراحل عملی روش باکس- جنکینز:
۱- مرحله تعیین: در این مرحله از بررسی توابع خود همبستگی (خود همبستگی جزئی سری زمانی حاصل از مشاهدات) الگوی مناسب سری شناخته می شود.
۲- مرحله تخمین و آزمون: بعد از تشخیص اولیه، به برآورد دقیق مقادیر پارامترها اقدام می شود و در ادامه با انجام آزمون‌های معلوم می شود که آیا الگوی پردازش شده از هر لحاظ رضایت بخش می‌باشد یا خیر؟ این مرحله به مرحلۀ تخمین و آزمون معروف است.
۳- مرحله کاربرد: در این مرحله، چنانچه جواب آزمون قبل مثبت باشد مدل مربوطه در پیش‌بینی و کنترل عوامل مورد نظر به کار گرفته می شود.
۵-۳-۲ مدل گام زدن تصادفی:
در این روش با بهره گرفتن از ارزش واقعی اطلاعات سال جاری، ارزش یک سال یا دو سال آینده پیش‌بینی می شود. فرض این روش بدین گونه است که وضعیت کنونی با وضعیت ها و وقایعی که در آینده رخ خواهند داد، در ارتباط هستند. این مدل سود آتی مورد انتظار را تنها با اتکاء بر جدیدترین مشاهدات تخمین می زند. از این مدل برای تشریح سری زمانی قیمت سهام، نرخ رشد سود و فروش استفاده می شود. فرمول گام زدن تصادفی عبارت است از:
(۳-۲)
که:
: سود پیش‌بینی شده برای دوره t
: سود واقعی برای دوره قبل از t
: یک عامل مزاحم با روند تصادفی و احتمالی می‌باشد.
پیش فرضهای برای عامل مزاحم وجود دارد و عبارتند از:
-
- میانگین هر یک از عوامل مزاحم برابر صفر است
-
- عدم وجود خود همبستگی بین عوامل مزاحم
- کلیه عوامل مزاحم ها دارای واریانس یکسان می‌باشند.
در این مدل یک متغیر تصادفی است در حالی که دیگر متغیر تصادفی نیست چراکه به ارزش آن در دورۀ t پی برده شده است(اسماعیلی ، ۱۳۸۵،ص ۳۵)۱.
لینتر و گلابر سال ۱۹۶۷ در مقاله ای تحت عنوان «نرخ رشد درهم و برهم» به تشریح علل ناکامی گرین و سگال پرداخته‌اند و با ارائه مستندات علمی نتیجه گیری کردند که «تغییرات سود مانند تغییرات قیمت به طور تصادفی صورت می‌گیرد» به طور کلی نتیجه تغییرات در رابطۀ با رفتار سود حسابداری نشان می‌دهد که هنوز روش تصادفی به طور کلی توصیفگر خوبی از فرایند تولید سود حسابداری سالانه شرکت‌ها (در آمریکا) می‌باشد. گرین و سگال پیش‌بینی مدیران اجرایی را در طول سال‌های ۱۹۶۳ و ۱۹۶۴ مورد بررسی قرار داده بودند ولی نتوانستند اطلاعات مطلوبی دربارۀ آینده به دست آورند(همان منبع،ص ۳۶)۲.
۴-۲ بخش سوم بازده و بازده غیر منتظره
۱-۴-۲ -بازده
بازده یک سرمایه گذاری عبارت است از جریان های نقدی قابل تحققی که توسط صاحبان سرمایه گذاری و در طول یک سرمایه گذاری معین تحصیل می شود. بازده نوعاً بر اساس درصدی از ارزش سرمایه گذاری انجام شده در آغاز دوره بیان می شود(رهنمای رودپشتی، ۱۳۸۶،ص ۵۴)۱.
۲-۴-۲ روش های محاسبه بازده سهام‌داران
بازده یا پاداش سرمایه گذاری شامل، سود سالانه و افزایش (کاهش) ارزش سهام است(پارسائیان، ۱۳۸۴،ص ۴۱)۲.
این بازده معمولاً به صورت درصد و نرخ نشان داده می شود.
چند روش برای محاسبه بازده پیشنهاد شده است که عبارتند از:
-
- روش نسبت سود به قیمت
- روش پیش‌بینی سود نقدی
روش نسبت سود به قیمت
بر اساس این روش بازده سهامدار برای یک دوره معین به شرح زیر محاسبه می‌گردد:
(۴-۲)
که:
: بازده هر سهم
: سود سالیانه هر سهم
: قیمت خرید هر سهم (ارزش بازار)
از آن جا که این روش تغییرات قیمت سهام را مدنظر قرار نمی دهد، کمتر از سوی سرمایه گذاران مورد استقبال قرار گرفته است.
روش پیش‌بینی سود نقدی
در این روش فرض می شود سهامدار، سهم خود را تا دوره بی نهایت نگهداری می‌کند. بنابرین عایدی تغییرات قیمت سهام هیچ گاه شامل سهامدار نمی شود.
به دلیل عدم احتمال فروش در آینده قابل پیش‌بینی، به فروش نخواهد رفت. بنابرین تنها منفعتی که از خرید و نگهداری سهام عاید سهامدار می شود همان سود نقدی است(پارسائیان، ۱۳۸۴،ص۴۶۱)۱.
جهت بازده دوره ها باید قیمت بازار (خرید) سهم را در اختیار داشت و ارزش هر سهم مانند هر سرمایه گذاری دیگر برابر است با مجموعه ارزش فعلی سودهای دریافتی آتی آن و به صورت زیر محاسبه می‌گردد:
(۵-۲)
که:
: نرخ بازده مورد انتظار سهام‌داران
: سود نقدی مورد انتظار در پایان سال
: قیمت هر سهم
اگر سهام‌داران انتظار سود نقدی همراه با رسید سالیانه، ثابتی را داشته باشند ارزش یا بازده مورد انتظار سهامدار به شرح زیر محاسبه می‌گردد:
(۶-۲)
: آخرین سود تقسیمی هر سهم
: رشد سود نقدی شرکت
محاسبه این نوع بازده بیشتر از سوی سرمایه گذارانی است، که سهام را به منظور نگهداری بلند مدت خریداری می‌کنند و هدفشان سفته بازی کوتاه مدت نیست.
روش بازده کل (واقعی)
در این روش بازده سهام از دیدگاه شرکت برای سهام داران محاسبه می شود، بازده یک سهم از دو بخش تشکیل می شود:
الف) دریافت سود سهام
ب) افزایش قیمت سهام در انتهای دوره نسبت به ابتدای دوره
بازده واقعی یا بازده کل عبارت است از مجموع مزایایی که در طول سال به سهم تعلق می‌گیرد. این مزایا را می توان با شرح زیر خلاصه کرد:
-
- سود نقدی ناخالص هر سهم طبق مصوبه مجمع عمومی صاحبان سهام
-
- مزایای ناشی از حق تقدم خرید سهام
-
- مزایای ناشی از سود سهمی یا سهام جایزه
