ت: فرهنگ:

فرهنگ سازمان نشان دهنده مجموعه ای از ارزش‌ها، باورها و هنجارهایی است که رفتار کارکنان سازمان را شکل می‌دهد. از ویژگی‌های سازمان‌های کارآفرین داشتن فرهنگ انطباق پذیری است که از نظر استراتژیک به عوامل محیط خارج توجه کرده و نهایتاً کوشش می شود تا نیازهای مشتریان تامین شود(دهقان پور، ۱۳۸۹).

۲-۲-۱-۴ مدل‌های کارآفرینی سازمانی:

صاحب‌نظران مختلف چارچوبهای علمی و کاربردی متعددی را برای ایجاد سازمان کارآفرینانه ارائه نموده اند که در این بحث برخی از این مدل‌ها مورد بررسی قرار می گیرند(دهقان پور، ۱۳۸۹).

۲-۲-۱-۴-۱ مدل کارآفرینی سازمانی کورنوال و پرلمن:

شکل ۲-۱ چارچوب کارآفرینی سازمانی را نشان می‌دهد. که مبنای رویکرد مدیریت استراتژیک است. اطلاعات حاصل از محیط درونی و بیرونی سازمان سرآغاز فرایند کارآفرینی سازمانی است. این اطلاعات، داده های ارزیابی گزینه های استراتژیک است و هنگامی که یک طرح استراتژیک تعیین شد، باید اجرا شود. عوامل فردی، گروهی و سازمانی که برای یک سازمان کارآفرین الزامی هستند، باید موضوع ارزیابی و اجرای یک طرح استراتژیک قرار گیرند و نتایج طرح استراتژیک برای کنترل و ارزیابی مورد استفاده قرار گیرد.

نیروهای پیش برنده کارآفرینی:

موضوعات سازمانی، گروهش و فردی

محیط خارجی

ارزیابی گزینه ها

چشم انداز؛ اهداف، مأموریت و استراتژی ها.

ارزیابی فرصت ها

محیط درونی

کنترل و ارزیابی

اجرا

نتایج

شکل ۲-۱ مدل کارآفرینی سازمانی(صمد آقایی، ۱۳۷۹).

۲-۲-۱-۴-۲ دل کارآفرینی سازمانی اکهلس و نک:

این مدل می کوشد تا به طور مفهومی تأثیر رفتارهای کارآفرینانه فردی و ساختار سازمانی کارآفرینانه سازمان‌ها را مورد بررسی قرار دهد. به عبارت دیگر، این مدل توانایی سازمان برای بقا در یک محیط سرشار از نوآوری را نشان می‌دهد. شکل ۲-۲ تعامل رفتار کارکنان و ساختار سازمان را، که عمدتاًً عناصر ضروری برای موفقیت کارآفرینانه سازمان هستند، نشان می‌دهد. موفقیت کارآفرینانه در قالب ظرفیت نوآورانه – که یک سازمان را برای بازسازی خودش و بقا در بلند مدت توانا می‌سازد- مورد توجه قرار گرفته است(استیونسون^[۱۵]، ۲۰۱۰).

موفقیت کارآفرینانه سازمان:

– گسترش و تعمیق نوآوری

ساختار سازمانی:

– ساختار ارگانیک

– ارزش های مشترک فرهنگی کارآفرینانه

رفتار کارآفرینانه افراد:

– کشف فرصت ها

– تسهیل فرصت ها

– انگیزه تعقیب فرصت ها

شکل ۲-۲ کارآفرینی سازمانی(استیونسون، ۲۰۱۰).

۲-۲-۱-۴-۳ مدل کارآفرینی سازمانی کوراتکو و همکارانش:

کوراتکو و همکارانش^[۱۶] در سال ۱۹۹۳ مدل تعاملی کارآفرینی را که بر اساس سه فاکتور مشخصات سازمانی، مشخصات فردی و حادثه ناگهانی و طی ۸ گام انجام می‌گیرد، ارائه نمودند (شکل ۲-۳) که در زیر به آن ها اشاره می شود(آقایی، ۱۳۸۹):

الف: مشخصات سازمانی:

عبارت است از: حمایت مدیریت ارشد سازمان، استقلال و آزادی در انجام کار، پاداش‌های مناسب، وجود فرصت کافی برای انجام فعالیت کارآفرینانه و وجود حدو مرزهای سازمانی(آقایی، ۱۳۸۹).

ب: ویژگی‌های فردی:

تمایل به مخاطره پذیری و ریسک جویی، تمایل به آزادی عمل و استقلال کاری، نیاز به توفیق، هدفگرایی و داشتن آرمان و نیز مرکز کنترل داخلی(آقایی، ۱۳۸۹).

پ: وقایع تسریع کننده / حادثه ناگهانی:

تصمیم به انجام فعالیت کارآفرینانه در سازمان در نتیجه تعامل بین سه فاکتور ویژگیهایسازمانی و فردی و نوعی حادثه ناگهانیِ موجد انگیزه در کارآفرینی صورت می پذیرد. ترکیبات گوناگونی از این سه عامل می‌تواند منجر به بروز رفتارهای کارآفرینانه گردد که به ۳ حالت آن اشاره می‌گردد(آقایی، ۱۳۸۹):

– شرایط نوع الف: شرایطی که سازمان به فناوری ­های پیشرفته نیاز دارد و از طرفی مدیریت ارشد از نوآوری به شدت حمایت می کند. در این حالت افراد. دارای توانایی انجام رفتارهای خلاقانه و کارآفرینانه، شرایط را برای شروع فعالیت مناسب می بینند(آقایی، ۱۳۸۹).

– شرایط نوع ب: حالتی که درآن سازمان دچار تغییرات اساسی (در ساختارو محتوا ) می شود و درآن نوآوری و خلاقیت تشویق و ترغیب می‌گردد. در این شرایط کارکنانی که نیاز به توفیق بالایی دارند، پس از یک دوره تصلب و انجماد سازمانی و گرفتار بودن در زنجیره مقررات و قوانین خشک اداری، شرایط را برای بروز رفتارهای کارآفرینانه فراهم می بینند(آقایی، ۱۳۸۹).

– شرایط نوع ج: حالتی که در آن سازمان از طرفی به واسطه برخی محدودیتهای درون و برون سازمانی مجبور به کاهش هزینه ها گردیده و از طرفی بصیرت و دوراندیشی مدیریت ارشد، زمینه را برای بروز ظهور ایده های خلاقانه و نوآورانه در سطح وسیعی فراهم ‌کرده‌است. در این شرایط افرادی که نیاز به استقلال و آزادی عمل بیشتری دارند، به فعالیت‌های کارآفرینانه ترغیب خواهند شد. از جمله شرایط دیگری که می‌تواند موجب بروز رخدادهای تسریع کننده کارآفرینی گردد میتوان به وجود فضای رقابتی حیثیتی، بی ثباتی بازار یک شرکت به دلیل تغییرات ایجاد تقاضاهای جدید برای کالاها و خدمات اشاره کرد(آقایی، ۱۳۸۹).

ویژگی های سازمانی:

۱- حمایت مدیریت

۲- آزادی عمل کاری

۳- تشویق و پاداش ها

۴- دسترسی زمانی

۵- موانع سازمانی

مشخصات فردی:

۱- گرایش به مخاطره و خطرپذیری

۲- تمایل به استقلال

۳- نیاز به موفقیت

۴- هدفگرایی

تسریع رویداد سازمانی

توانایی غلبه بر موانع

اجرای ایده کارآفرینانه

برنامه ریزی امکان کسب و کار کارآفرینانه

تصمیم به اقدام

دسترسی به منابع

شکل ۲-۳ مدل تعاملی کارآفرینی سازمانی کوراتکو و دیگران(آقایی، ۱۳۸۹).

۲-۲-۱-۴-۴ کارآفرینی سازمانی تامپسون:

تامپسون برای شکل گیری کارآفرینی در سازمان پنج بعد را مورد توجه قرار می‌دهد (شکل ۲-۴) که وجود تمامی این ابعاد برای سازمان کارآفرینانه ضروری است(مقیمی، ۱۳۸۴).

کارآفرینی سخت:

– عقیده در اقدام به ریسک حساب شده

– موضع یابی برای فرصت و فرصت گرایی

– روحیه مستقل

– عامل شبکه سازی طبیعی

– موقعیت گرایی

– رقابتی و قاطع

پارادایم خلاقیت:

– تخیل زایی و بینش

– تمرگز بر مشتری به طور استراتژیک

– آفرینش نگری

– پرشوری

– تعهد

– تغییرگرا

پارادایم مخاطره پذیری:

– پرانرژی

– سخت کوشی

– عمل گرایی

– افراد با جذبه

– توانایی برای ارزیابی دیگران

– اکتشاف گری و چالش گری

و عمل در لبه پرتگاه

کارآفرینی نرم:

– مدیریت و شبکه سازی غیر رسمی

– ارتباط برقرار کننده

– اعتماد به نفس ایجاد کننده و بصیرت بخش

– انگیزه دهنده