مهمترین مؤسسات فعال در این بخش، سازمان تامین اجتماعی وصندوق بازنشستگی کشوری می‌باشند.
در جدول ۱ با بهره گرفتن از شاخص قیمت مصرف کننده بر حسب سال پایه ۶۹ متوسط مبالغ واقعی پرداختی به مستمری بگیران بلندمدت سازمان محاسبه شده است. که بیشترین مقدار آن مربوط به سال اول دوره یعنی سال ۱۳۶۰ با مبلغ ۶۶۰۵۳۱ ریال و کمترین مقدار آن مربوط به سال ۱۳۶۸ با رقم ۲۹۹۴۵۶ ریال میباشد ضمن اینکه بیشترین نرخ رشد مربوط به سال ۷۱ است که تقریباً ۳۲ درصد بوده است. بنابرین اگرچه میزان پرداختی به مستمریبگیران بلندمدت به قیمتهای جاری افزایش چشمگیری را نشان می‌دهد ولی این پرداختیها به قیمتهای ثابت (سال ۱۳۶۹ ) نه تنها افزایشی نداشته اند، بلکه کاهش نیز یافته اند. بنابرین حمایت‌های بلندمدت سازمان تأمین اجتماعی حتی متناسب با نرخ تورم نیزافزایش نیافته اند[۱۹].
جدول شماره(۱)
متوسط مبالغ پرداختی سازمان تامین اجتماعی به قیمتهای ثابت سال ۱۳۶۹به مشمولان حمایت‌های بلند مدت
سال
متوسط مبالغ اسمی پرداختی( ریال)
شاخص قیمت مصرف کننده
متوسط مبالغ پرداختی به قیمت ثابت سال ۶۹(ریال)
۱۳۶۰
۱۵۷۲۰۶
۸/۲۳
۶۶۰۵۳۱
۱۳۶۱
۱۴۶۰۵۴
۳/۲۸
۵۱۶۰۹۴
۱۳۶۲
۱۴۶۲۸۵
۴/۳۳
۴۳۷۹۸۵
۱۳۶۳
۱۴۷۹۲۳
۹/۳۶
۴۰۰۸۷۶
۱۳۶۴
۱۷۴۲۳۰
۴/۳۸
۴۵۳۷۲۴
۱۳۶۵
۱۸۱۲۱۲
۵/۴۷
۳۸۱۴۹۹
۱۳۶۶
۲۰۰۹۳۳
۶/۶۰
۳۳۱۵۷۳
۱۳۶۷
۲۵۴۹۷۳
۱/۷۸
۳۲۶۴۷۰
۱۳۶۸
۲۷۴۹۰۰
۸/۹۱
۲۹۹۴۵۶
۱۳۶۹
۳۲۰۷۶۷
۱۰۰
۳۲۰۷۶۷
۱۳۷۰
۳۹۱۶۳۴
۷/۱۲۰
۳۲۴۴۶۹
۱۳۷۱
۶۴۷۰۸۶
۱/۱۵۰
۴۳۱۱۰۳
۱۳۷۲
۸۸۴۷۳۱
۴/۱۸۴
۴۷۹۷۸۹
۱۳۷۳
۱۱۱۶۲۱۲
۳/۲۴۹
۴۴۷۷۳۸
۱۳۷۴
۱۴۶۹۹۴۱
۴/۳۷۲
۳۹۷۴۲۱
۱۳۷۵
۲۰۵۳۹۹۰
۵/۴۸۵
۴۴۷۹۸۰
۱۳۷۶
۲۶۸۴۹۷۸
۱/۵۳۸
۴۹۸۹۷۳
۱۳۷۷
۳۴۰۵۸۸۸
۵/۶۳۵
۵۳۵۹۳۸
۱۳۷۸
۴۱۱۳۲۸۱
۷۶۳
۵۳۹۰۹۳
۱۳۷۹
۵۰۸۵۹۱۶
۳/۸۵۹
۵۹۱۸۶۷
۱۳۸۰
۶۰۲۶۰۱۱
۳/۹۷۵
۶۲۹۴۷۹
منبع: بانک مرکزی
با بررسی داده های مربوط به درآمد و هزینه سازمان ملاحظه میشود که نرخ رشد هزینه‌آموزش‌ها نسبت به نرخ رشد درآمد بیشتر بودهاست که در صورت ادامه این روند باعث میگردد که هزینههای سازمان نسبت به درآمدهای آن فزونی یابد. به عبارت دیگر درآمدها و هزینه های سازمان که در سال ۱۳۶۱ به ترتیب برابر با ۲۰۰ میلیارد ریال و ۹۵ میلیارد ریال بودهاند(شکری، ۱۳۷۳: ۱۰۵ ) در سال ۱۳۷۸ به ۱۰۴۰۴ و ۱۰۳۷۹ میلیارد ریال رسیدهاند(سازمان تامین اجتماعی: ۱۳۸۰). این بحران مالی باعث شدهاست که سازمان نتواند افزایش مستمری‌آموزش‌ها را با نرخ تورم هماهنگ سازد. مهمترین دلایلی را که میتوان برای ایجاد این بحران ذکر کرد عبارتند از:
-
- عدم انجام تعهدات توسط دولت (عدم پرداخت ۳ درصد حق بیمه، عدم پرداخت قانون معافیت سهم کارفرما)
-
- ضربه به ذخایر نقدی سازمان در بانک‌آموزش‌ها که براثر اجرای برنامه تعدیل ساختاری ارزش واقعی خود را از دست دادند.
-
- بازنشستگیهای پیش از موعد بدون تأمین منابع مصوب دولت و مجلس
-
- مصوبات دولت، شورای اقتصاد، مجلس مبنی بر افزایش قیمت‌آموزش‌ها و تعرفه‌آموزش‌ها که سازمان به شدت متأثر از آن ها میباشد.
-
- عدم بهرهگیری از فرصت‌آموزش‌ها، ذخایر و منابع از طرف سازمان در طی دو دهه گذشته
- عدم افزایش حقوق متناسب با تورم و اعلام غیرواقعی دستمزد بیمه شده‌آموزش‌ها توسط کارفرمایان.[۲۰]
مبحث اول : صندوق بازنشستگی کشوری:
مشترکین حقوقبگیر صندوق بازنشستگی کشوری شامل بازنشستگان، از کار افتادگان، شاغلان فوت شده و بازنشستگان فوت شده میباشد. به منظور ارائه یک تصویر واقعی از قدرت خرید مشترکین حقوق بگیر صندوق متوسط مبالغ پرداختی به آنان برحسب قیمتهای ثابت( سال ۱۳۶۹ )در جدول شماره(۲) آورده شده است.
جدول شماره ۲
متوسط مبالغ واقعی پرداختی برحسب قیمت سال پایه ۱۳۶۹ ومتوسط مبالغ اسمی پرداختی به مشترکین حقوق بگیر صندوق بازنشستگی کشوری (ریال)
سال
متوسط مبالغ اسمی
شاخص قیمت مصرف کننده
متوسط مبالغ واقعی
۱۳۶۰
۵۹۹۶۱۹
۸/۲۳
۲۵۱۹۴۱۲
۱۳۶۱
۵۱۶۵۵۴
۳/۲۸
۱۸۲۵۲۸۳
۱۳۶۲
۴۸۶۳۴۴
۴/۳۳
۱۴۵۶۱۲۰
۱۳۶۳
۴۸۲۳۰۱
۹/۳۶
۱۳۰۷۰۴۹
۱۳۶۴
۴۶۰۵۵۰
۴/۳۸
۱۱۹۹۳۵۱
۱۳۶۵
۴۶۳۰۳۸
۵/۴۷
۹۷۴۸۱۷
۱۳۶۶
۴۵۱۴۹۱
۶/۶۰
۷۴۵۰۳۶
۱۳۶۷
۴۹۸۸۴۷
۱/۷۸
۶۳۸۷۲۸
۱۳۶۸
۵۱۴۳۹۴
۸/۹۱
۵۶۰۳۴۳
۱۳۶۹
۷۸۴۷۸۵
۱۰۰
۷۸۴۷۸۵
۱۳۷۰
۱۰۰۶۲۷۹
۷/۱۲۰
۸۳۳۷۰۳
۱۳۷۱
۱۳۴۶۸۰۰
۱/۱۵۰
۸۹۷۲۶۸
۱۳۷۲
۱۶۳۰۵۵۰
۴/۱۸۴
۸۸۴۲۴۶
۱۳۷۳
۱۴۴۳۹۳۲
۳/۲۴۹
۵۷۹۱۹۴
۱۳۷۴
۲۲۷۵۲۷۹
۴/۳۷۲
۶۱۰۹۷۷
۱۳۷۵
۲۸۶۲۰۷۱
۵/۴۵۸
۶۲۴۲۲۵
۱۳۷۶
۳۴۴۰۰۷۵
۱/۵۳۸
۶۳۹۳۰۰
منبع: داده ها از سالنامه آماری ، سال‌های مختلف ، محاسبات تحقیق.
همان طور که از جدول مذکور برمی آید متوسط مبالغ واقعی پرداختی به مشترکین در سال ۱۳۶۰ بیشترین مقداررا در دوره مورد مطالعه داشته و پس از آن تا سال ۱۳۶۸ مرتباً کاهش یافته است، به طوری که در این سال به کمترین مقدار خود طی دوره رسیدهاست. در سال ۱۳۶۹ به دلیل افزایش مستمری‌آموزش‌ها به میزان ۵ درصد آخرین میزان مستمری،
این مقدار افزایش یافته است( اعتضاد پور و رجبی راد، ۱۳۷۵: ۹۹) و این افزایش تا سال ۱۳۷۱ ادامه داشتهاست و پس از آن مجدداً تا سال ۱۳۷۳ کاهش یافته و دوباره شروع به افزایش کردهاست. به طور کلی متوسط مبالغ واقعی پرداختی از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۷۶ حدوداً چهار برابر کاهش یافته است. این مطلب نشان دهنده آن است که پرداختیهای صندوق بازنشستگی متناسب با نرخ تورم افزایش نیافتهاست و باعث گردیده که قدرت خرید و رفاه مشمولین طی دوره کاهش یابد.
