مسئله مهم این است که همان طور که زیبایی محیط خانه به فقر با ثروت بستگی ندارد بلکه نظافت حسن تدبیر و تربیت، حسن انتخاب رنگ و خوش رفتاری افراد خانواده است که اهمیت زیاد دارد. محیط آموزش نیز همین طور است. مهد کودک از جهات گوناگونی چون زیبایی ساختمان، موقعیت باغچه و حیاط، کلاس ها، سالن‌ها و کریدورها می‏تواند بر پرورش زیبایی دوستی کودکان کمک کند. همچنین برنامه های آموزشی و روش‌های تدریس نیز در این امر موثراند. بدین معنا که در تمام فعالیت‌ها رسم نقاشی، کتابخانه‏ها، موسیقی، سرود، کارهای دستی، بازی‌های گوناگون، تاریخ طبیعی و… جنبه زیبایی رعایت شود چه بسا روش‌های غلط تدریس ذوق هنری کودکان را از بین می‏برد. اگر فضا در رابطه با طبیعت و فضای سبز باشد بهتر است و موجب بازدهی و کارایی بیشتری می‏ شود ¸(محققی،۱۳۶۶،ص۷۳).

عناصر زیبایی شناختی

در میان همه حواس، حس بصری، مهمترین نقش را در ادراک فضا دارا می‏ باشد. تمام چیزهایی که توسط حس بصری دریافت می‏ شود یعنی دیدنیها به مدد نور است که آشکار و درک می‏ شود. نور فرم‌ها را نمایان می ‏کند و رنگ‌ها آن‌ ها را به کمال می‏رسانند. نور، مادر رنگ است و رنگ فرزندان نور. همچنان که شعله‌های آتش نور را به وجود آورده‌اند نور نیز رنگ را به وجود می ‏آورد (حسینی نیا،۱۳۸۶،ص ۲).

زندگی ما ناشی از برقراری ارتباط مان است. ما ترجیح می‏دهیم که فاصله های بعید زمانی و مکانی را علاوه بر به کارگیری زبان گفتاری، از طریق علائم نوشتاری در تمام ابعاد آن برطرف سازیم و از این طریق ایجاد ارتباط نماییم. این علائم از دو عنصر مهم تجسمی فرم و رنگ تشکیل شده است (شعر باف،۱۳۷۴،ص ۱۲).

زیبایی شناختی در قسمت‏های قبلی از چند منظر مورد بررسی قرار گرفت. عناصر زیبایی شناختی بسیار متنوع و گسترده هستند در این پژوهش سه عنصر مورد بررسی قرار می‏ گیرند که شامل رنگ، نور و فرم هستند.

رنگ

تئو گیمبل: در آغاز ظلمات مقدس حکمفرما بود و از این ظلمات نور سربرآورد. نور و تاریکی رقص آفرینش را به پایکوبی برخاستند و بدین گونه رنگ‌های طیف متولد گردیدند.

رنگ عبارت است از نوری که به سطح اشیاء تابیده و به چشم انسان منعکس می‌گردد. رنگ نام عامی است برای یکی از اجزای متشکله احساسی‏که بر اثر فعالیت شبکیه چشم و نظام عصبی مربوط، ناشی می‌شود(پورعلی خان،۱۳۸۰،ص ۱۳).

قرآن کریم رنگ را نشانه‌ای برای دانشمندان و خردمندان می‏داند.

و من آیاته خلق السموات و الارض و اختلاف السنتکم و الوانکم اذنی ذلک لایات للعالمین (آیات ۲۲ سوره روم)و از نشانه های آفرینش آسمان و زمین و تفاوت زبان‌ها و رنگ‌های شما است. همانا در این مسئله نشانه هایی است برای دانشمندان.

آفرینش با رنگ آغاز شد و رنگ در تنوع بی نهایتش موجب دیدن و درک تشخیص اجسام و اشیاء و ویژگی آن ها‌ است. امام صادق به یکی از صحابه فرمود: به آسمان بالای سرت بنگر زیرا خداوند این رنگ را بالای سر ما گذارده است که با نگاه کردن به آن چشم‌های ما تقویت شود (حسینی نیا، ۱۳۸۶، ص ۱۰).

یوهان اتین : “رنگ مواهب خود را به همه تقدیم می ‏کند، ولی رموز نهان‏تر خود را فقط برای شیفتگان واقعی مکشوف می‏ سازد و تنها کسانی که عاشق رنگ هستند، می ‏توانند زیبایی و کیفیت ذاتی آن را درک نمایند. ” و دنیایی که ما آن را نظاره می‏ کنیم از دو عنصر مهم تجسمی تشکیل شده است این دو عنصر عبارتند از فرم و رنگ که به گونه‌ای لازم و ملزوم یکدیگرند(برهانی آهنگ، ۱۳۸۱، ص ۹).

رنگ‏ها زندگی را زنده می‏ کنند وجان دار و قابل لمس‌اند و به عنوان زبان دیداری احساسات به کار می‏ روند. می‏توانیم ایده هایمان را، بدون نیاز به گفتن با نوشتن از طریق زبان پر رمزو راز رنگ به یکدیگر منتقل کنیم. رنگ و ترکیب‌های آن، واکنش احساسات مختلفی را در ما بر می‏انگیزد (ولان، ترجمه دهشتی، ۱۳۷۸، ص ۱۳).

‌بنابرین‏ یکی از مسائل بسیار مهم که باید مورد توجه طراحان قرار گیرد مبحث رنگ و استفاده صحیح از آن است. مسائل مربوط به حالات ذهنی رنگ به نحوه خاصی به معارف و آموزش‌های هنری و طراح‌های معماری وابسته است. پدیده‌های بصری، معنوی و روانی در حیطه رنگ و هنر‌های رنگ دارای روابط مشترک بسیاری هستند. رنگ می‌تواند مهم ترین وسیله بیان حالت و مفهوم باشد و اثر آن در‌اندازه و شکل سطوح است.

از طرفی هنگامی که از هارمونی یا هماهنگی رنگ سخن به میان می ‏آید، منظور اثرات توام دو یا چند رنگ است که مورد ارزیابی قرار گیرد. هارمونی دلالت بر توازن و تقارون نیروها می‌کند. تجربه می‏آموزد که بعضی از ترکیبات رنگی خوش آیند هستند و نوعی قرابت و نظمی معمول بر آنان حاکم است. فقدان این کیفیت اثر را نا خوش آیند و یا بی خاصیت می‏ نماید. در بعضی مراکز جنبه‌های روانی رنگ‌ها بیشتر در نظر گرفته شده است (عبادی، ۱۳۸۶، ص ۱۹۳).

رنگ مشخصه درک نور است که ‌به این نام شناخته شده است. به طور مشخص رنگ، نور است و نور از ترکیب رنگ‌های بیشماری تشکیل شده است. چیزی که ما مشاهده می‏ کنیم، رنگ‌های طیف بصری است.

انتخاب رنگ

مراحل انتخاب رنگ

۱٫آن مطلبی را که با زبان رنگ می‏خواهید به بیننده بگویید در‌اندیشه خود آماده داشته باشید.

۲٫یک رنگ اصلی، که سخن گوی پرقدرتی برای بیان آن مطلب باشد پیدا کنید.

۳٫رنگ‌های دیگری که در اطراف این سخن گو می‏چینند باید با سخن گوی شما همزمان باشد.

۴٫آن‏گاه به عنوان یک رهبر طرح وارد می‏شوید و این جا و آن جا سلیقه هنری خود را در چیدن این ابزارهای فنی دخالت دهید(ولان،دهشتی،۱۳۷۸،ص ۱۸).

برای انتخاب رنگ مناسب مواردی وجود دارد که باید مشخص شوند:

الف) یک رنگ به سه صورت تشریح می‏ گردد:

۱٫ به وسیله اسم آن

۲٫ درجه خلوص یا ناخالصی آن

۳٫ تیرگی یا روشنی آن

ب) مراحل وابسته‌ای که با شرح یک رنگ سرو کار دارند:

۱٫ مایه رنگ: درجه خلوص یک گونه(رنگ) در رابطه با رنگ طوسی

۲٫ شدت رنگ: روشن یا کدر بودن یک گونه که ممکن است با اضافه کردن سفید یا سیاه از شدت آن کم شود.

۳٫ درجه اشباع: درجه خلوص یک گونه

۴٫ درخشندگی/ ارزش رنگ: درجه نوری که از یک گونه منعکس می‏ شود.

گونه‌های حاوی مقدار سفید بیشتر، از درخشندگی و ارزش بالاتری برخوردار هستند.

۵٫ رنگ‌های اولیه: رنگ‌هایی که با ماهیت اصلی خود که نمی‏توان با مخلوط کردن چند رنگ آن‌ ها را درست کرد.

۶٫ رنگ‌های ثانویه: رنگ‌هایی از مخلوط کردن دو رنگ اولیه

۷٫ ارتباط رنگ ها: یک مثلث رنگ(یا چرخه رنگ) یک نمایش دیداری، که با مخلوط کردن رنگ‌ها و ارتباط آن‌ ها با یکدیگر تحقق می‏یابد.

استفاده از مثلث رنگ راه خوبی برای درک سریع ارتباط بین رنگ‌ها و با تخمین نتیجه نهایی مخلوط کردن رنگ هاست(سهیلی، ۱۳۸۴، ص۲۸).

تاثیر رنگ بر کودکان