عکس ۲-۶ حادثه ناشی ازخواب آلودگی راننده
۲- بیماری ها و نقص عضوهای تاثیرگذار جسمانی
سلامت جسمانی و برخورداری از حواس پنج‌گانه سالم از مهمترین ضرورت ها در رانندگی است. کسی که پشت فرمان اتومبیل می نشیند باید در سلامت کامل جسمی و روحی باشد. برخی از مشکلات مانند اختلالات حافظه، صرع، برخی از بیماری ها و نارسایی های مغزی و قلبی، فشار خون کنترل نشده، دیابت (مرض قند) کنترل نشده و مسایلی از این دست سبب کاهش هوشیاری در هنگام رانندگی می شود.
۳ – تاریکی و شرایط نامساعد جوی
رانندگی در نور کم، مه غلیظ و تاریکی شب سبب کاهش حساسیت گیرنده های بینایی در چشم شده و دید فرد را با اشکال مواجه می‌کند. آمارهای جهانی نشان می‌دهد که بسیاری از تصادفات در ساعت های ۲-۱ بامداد (که هم بی خوابی و هم کم نوری وجود دارد) و نیز حوالی ۵-۴ صبح (زمانی که هوا تاریک و روشن و به ا صطلاح گرگ و میش است) رخ می‌دهد.
۴ – مصرف داروهای آرام بخش و خواب آور
مصرف بسیاری از داروهای آرام بخش و ضد حساسیت سبب کاهش هوشیاری فرد و به دنبال آن ایجاد اشکال در رانندگی می شود. شاید بسیاری از رانندگان متوجه نباشند که مصرف قرص ها و شربت های ظاهراًً ساده مربوط به بیماری هایی مثل سرما خوردگی (از قبیل آدلت کلد، دیفن هیدرامین، پرومتازین، آنتی هیستامین، دکونژستان، استامینوفن کدئین، و داروهای آرام بخش همچون اگزازپام، کلونازپام، لورازپام، کلردیازوپوکساید و شربت اکسپکتورانت کدئین و…) که متاسفانه به راحتی و بدون نسخه پزشک از داروخانه ها قابل تهیه اند چقدر بر میزان هوشیاری آن ها تاثیر می‌گذارد و چگونه در مواقع بحرانی که نیاز به عکس العمل سریع دارند منجر به فجایع جبران ناپذیر می‌شوند.
۵ – مصرف الکل، مواد مخدر و موارد روانگردان
مصرف هر یک از این مواد تاثیری مخرب بر سطح هوشیاری، توجه و زمان عکس العمل رانندگان دارد. مصرف مواد مخدر که از جمله معروف‌ترین آن ها تریاک، هروئین، مرفین و کدئین (که در برخی داروها نیز وجود دارد) هستند، سیستم اعصاب مرکزی را سرکوب می‌کنند. مصرف این مواد فرد را دچار خواب آلودگی می‌کند و موجب کم توجهی او به محیط اطرافش می‌گردد. برخی از افراد به اشتباه مصرف الکل را فقط زمانی مضر می دانند که به مستی فرد منجر شود. در حالی که بر اساس نظر پزشکان و محققان مستی در غلظت های ۱۲۰-۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر الکل در خون رخ می‌دهد. در غلظت های ۸۰-۷۰ میلی گرم در دسی لیتر، فرد گرچه ممکن است دچار عدم تعادل نباشد اما تا حدودی هوشیاری خود را از دست داده و قدرت واکنش سریع در برابر حوادث ناگهانی را از دست می‌دهد افزایش سوانح رانندگی ناشی از مصرف مشروبات الکلی در ۵۰ سال گذشته منجر به تصویب قوانین راهنمایی و رانندگی در ممنوعیت شرب مواد الکلی قبل و در زمان رانندگی شده است. اما متاسفانه جایگزین مخرب تری برای آن پیدا شده و مصرف مواد روانگردان و توهم زا جای مشروبات الکلی را گرفته است.
۲-۴-۴ علت خواب آلودگی پس از صرف غذا
اگر رانندگان پس از صرف غذا خصوصاًً پس از مصرف شیرینی جات دچار خواب آلودگی شوند، امری طبیعی است و آنان آدم نرمالی هستند. خوردن غذاهای دارای قند{ ۲۶ } یا مواد تهیه شده از آرد مثل شیرینی ، نان و ماکارونی و غیره موجب افزایش قند خون می‌شوند . این امر موجب می شود، لوازالمعده مقدار زیادی انسولین ترشح کند که انسولین موجب می شود تریپتوفان ( یک نوع اسید آمینه ) موجود در خون را که از اجزاء سازنده پروتئین است وارد مغز می‌کند . تریپتوفان در مغز تبدیل به ماده ی بنام سروتونین می‌گردد که این ماده باعث خواب آلودگی می شود پس قند مصرف شده به طور غیر مستقیم تولید مواد خواب آور را درمغز افزایش می‌دهد.
بسیاری از افراد با کاهش مصرف مواد قندی و نشاسته ای از ایجاد این حالت جلوگیری می‌کنند
زمانی که نیاز است هوشیار باشید و نمی خواهید احساس خواب آلودگی کنید غذاهایی را مصرف
کنید که قند خون را زیاد بالا نمی برند
۲-۷ غذا و خواب {۲۶}
مصرف انواع سبزیجات خام به صورت سالاد یا غذای تهیه شده از سبزیجات پخته، گوشت قرمز، ماهی، مرغ، دانه ها خوراکی و آجیل مثل بادام، بادام زمینی، پسته و …. باعث احساس خواب آلودگی نشده و شما را سرحال نگه می دارند .
زمان مصرف شام بر کیفیت خواب تأثیر گذار است و دیر مصرف کردن شام موجب به هم خوردن خواب می‌شود.
زمان شام خوردن و مقدار و کیفیت وعده شام یکی از عوامل تأثیرگذار در بی خوابی و بدخوابی است.
هرچه دیرتر شام مصرف شود و فاصله مصرف شام تا خوابیدن کمتر باشد، ریتم خواب آشفته‌‌تر می‌شود.
کسانی که شب‌ها دیر می‌خوابند و از آن طرف ظهر بیدار می‌شوند، از دو جهت زیان می‌‌بینند، یکی از دست دادن زمان ترمیم، بازسازی و دیگری از دست دادن زمانی برای حرکت و فعالیت روزانه است
بهتر است شام را حدود ساعت ۸ شب خورد و قبل از ساعت ۱۱ به رختخواب رفت تا خواب راحت‌تری داشت. از خوردن بعضی مواد غذایی قبل از خواب مثل کره گیاه یا حیوانی، روغن‌های هیدوژنه و جامد و گوشت‌های سرخ شده نیز در وعده شام باید پرهیز کرد.
از تمام گروه‌های غذایی به صورت متعادل و متنوع در طول روز باید استفاده شود. مواد غذایی حاوی تریپتوفان مثل ماست، شیر، ماهی، گردو، موز، خرما، انجیر که اگر به عنوان عصرانه خورده شوند به آرامش اعصاب کمک بیشتری می‌کنند. بهتر است قبل از خواب یک لیوان شیر گرم نوشید.
عکس ۲-۸ نیاز بدن به خواب
اینکه چرا بعد از غذا خوردن، حالت خواب‌آلودگی به ما دست می‌دهد، موضوع خیلی پیچیده‌ای نیست. بعد از صرف وعده غذایی، جریان خون بیشتری به سمت دستگاه گوارش جاری می‌شود تا عمل جذب صورت گیرد. به همین دلیل، ممکن است حالت خواب‌آلودگی دست دهد نکته‌ای که در این زمینه اهمیت دارد، آن است که اگر بعد از خوردن غذا ، لم بدهید یا به حالت طاق‌باز بخوابید، معده پر از غذا ،روی لوزالمعده فشار وارد می‌کند و باعث کاهش خون‌رسانی به لوزالمعده و کاهش ترشح انسولین می‌شود و به همین دلیل است که بعد از خوردن غذا و لم دادن احساس پری وسوء هاضمه به فرد دست می‌دهد . در بیماران مبتلا به دیابت هم ، لم دادن پس از صرف غذا باعث می‌شود میزان قندخون، بیش از پیش، افزایش یابد و کنترل دیابت به هم بریزد. بنابرین بهتر است حجم غذای خورده‌شده زیاد نباشد و فرد بعد از صرف غذا در حالت لمیده و خواب قرار نگیرد. حتما می‌پرسید پس بهتر است چه کار کنیم؟
در پاسخ به این پرسش باید بگویم که بهترین کار پس از صرف غذا پیاده‌روی و پرهیز از رانندگی است تا ترشح انسولین به بهترین نحو انجام شده و میزان قندخون بعد از غذا سریع‌تر کاهش یابد؛ زیرا همان طور که احتمالا می‌دانید، برای ورود قند به سلول‌های کبدی و سلول‌های دیگر بدن، حضور انسولین الزامی است. در افراد سالم نیز به علت فشار معده پر بر لوزالمعده و اختلال در جریان خون‌رسانی، ترشح انسولین کاهش می‌یابد. در این حالت، قندخون به راحتی وارد سلول‌های بدن نمی‌شود و در نتیجه، میزان قندخون افزایش می‌یابد. بنابرین توصیه می‌شود برای اینکه هم عمل جذب غذا بهتر صورت بگیرد و هم حالت خواب‌آلودگی به شما دست ندهد، از لمیدن یا خوابیدن بعد از صرف غذا خودداری و سعی کنید فعالیت سبکی داشته باشید و ترجیحا یک ساعت بعد از غذا رانندگی نمائید تا دچار علایم ریفلاکس یا بازگشت غذا از معده به مری نشوید .
