محققان اهل­سنت می­گویند:«این حدیث بى‏نهایت ضعیف است و به احتمال قوى جعلى است؛ زیرا با حدیث جابربن­عبداللّه­انصارى که از قول پیامبر ، صحابه را از رفتن به نزد یهودیان و سوال از آن­ها باز می­دارد، در تعارض است».^[۲۰۹]
عبداللّه­بن­سلام از افرادی هست که احادیث ساختگی فراوانی دارد. ابن­سعد معتقد است که او براى جلب‏نظر عموم مردم، به نقل روایات نبوى مى‏پرداخت تا منزلت علمى خود را موجه جلوه دهد.^[۲۱۰] او برخى اوصاف موجود در پیامبر را بر مى‏شمرد و آنگاه مى‏گفت: «من این اوصاف را درباره وى در تورات یافته‏ام»،^[۲۱۱] همچنین مدعى بود که داناترین یهودیان نسبت به کتابهاى پیشینیان است.^[۲۱۲]
احادیثى چند در وصف او نقل شده است که عمده­ی آن­ها ضعیف الاسناد و بى‏اعتبار است.^[۲۱۳] عبداللّه­بن­سلام در حمایت و تأیید حکومت و سلطنت معاویه جدّ و جهدی تمام داشت و سعی داشت با عملی کردن خواسته‌های معاویه به جایگاهی دست یابد و در این باره تا آن جا پیش رفت که به درخواست معاویه همسرش “ارینب” را که در زیبایی ضرب المثل بود، طلاق داد تا به پیشنهاد معاویه با دختر او ازدواج کند؛ امّا به زودی دریافت که فریب خورده و قصد معاویه از این پیشنهاد، تزویج همسر او برای یزید است.^[۲۱۴]

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

او چون دیگر علمای اهل­کتاب در صدد جلب رضایت دستگاه حکومتی بود. همچنان که گذشت او تا جای برای رضایت معاویه جلو می رود که برای رسیدن به مقاصدش، همسر خود را طلاق داد.
در افکار و گفتار یهودی او همین بس که خودش نسبت به این امر اعتراف داشته و خود را داناترین یهودیان می­داند.^[۲۱۵]
رجالیون او را مجهول دانسته، ولى گفتند که ابن­داوود او را در باب نخستِ رجال خود مطرح کرده، و این نشانگر اعتماد او بر این راوى است؛ ولى این مطلب از دید دیگران نقد شده است چون ابن­داوود راویان فراوانى را در باب نخستِ کتاب خود ذکر کرده، ولى در باب دوم به جرح آنان پرداخته است. سپس مرحوم مامقانى با توجه به روایتى که در شرح ابن­ابى­الحدید بر نهج­البلاغه آمده، به تضعیف این راوى تمایل پیدا مى‏کند.^[۲۱۶]
مضمون روایت مطرح شده چنین است: که چون مردم با حضرت على بیعت کردند، حضرت کسی را به دنبال گروهى فرستاد و آنان را به بیعت فرا خواند. به ایشان عرض شد، به دنبال حسان­بن­ثابت، کعب­بن­مالک و عبد­الله­بن­سلام نمى‏فرستى؟ حضرت پاسخ داد: به کسى که به ما حاجت ندارد، حاجتى نداریم. ^[۲۱۷]
وجود سخن علی­بن­ابی­طالببر موضع­گیری قاطع اهل­بیتدلالت می­ کند.
۳-۱-۳-۵-ابوهریره (۵۸ ه ق)^[۲۱۸]
در مورد اسم هیچ یک از صحابه­ی قبل از اسلام مانند اسم ابوهریره اختلاف نشده است. تا کنون هیچ کس ادعا نکرده که اسم حقیقی او را می داند^[۲۱۹].
در مورد اسم او و پدرش چهل و چهار نظر وجود دارد که در کتاب استیعاب و تاریخ ابن عساکر آمده است. ^[۲۲۰]
ابن­حجر چنین آورده است:
« اگر موارد اختلافی در نام خود او را با موارد اختلافی نام پدرش به طور ترکیبی در نظر بگیریم به دویست و چهل و هفت احتمال خواهیم رسید. البته این اختلاف در نام برای ما مهم نیست آنچه اهمیت دارد این است که آیا این اختلاف، در حقیقت نشانه­ی اختلاف در نامگذاری است یا نشانه­ی ناشناس بودن او؟ آیا این ناشناس بودن، به امر خطرناکی اشاره دارد که در ورای آن، امر خطرناک تری نهفته است، یا مانند اختلافی استکه در ثبت اسامی دیگر راویان وجود دارد؟»^[۲۲۱]
ابوهریره در مورد کنیه­ی خود چنین گفته است:
به ابوهریره گفتم چرا کنیه تو را پدر گربه گذاشتند؟ پاسخ داد: من گوسفندان خاندان خویش را می­چراندم وگربه­ای کوچک نیز داشتم؛ در شب آن را بر روی درختی می­نهادم و در روز آن را با خود برده با او بازی می­کردم؛ به همین دلیل کنیه من را ابوهریره گذاشتند. در صحیح بخاری روایت آمده است که رسول­خدا به او گفتند: ای ابوهرّ (پدر گربه). ^[۲۲۲]
ابوهریره زندگی خود را اینگونه به تصویر می­کشد:
در حال یتیمی بزرگ شدم و در حال فقر هجرت کردم و در مقابل غذای شکمم و کفش پایم کارگری دخترغزوان را می­کردم؛ وقتی که ایشان در جایی ساکن می­شدند برایشان هیزم جمع می­کردم و وقتی که حرکت می­کردند برای شترانشان آواز”حداء”می­خواندم. ^[۲۲۳]
در مورد صفات شخصیتی ابوهریره گزارش­های بسیاری وجود دارد که ما به مختصری از آن اکتفا می­کنیم.
محمود ابوریه کتابی را در مورد ابوهریره نگاشته است که نام آن را شیخ مضیره گذارده و علت این نامگذاری را می­توان در کتاب ثعالبی «ثمارالقلوب» پیدا کرد. او به این مطلب اشاره می­ کند که ابوهریره در بین ایشان به شیخ مضیره معروف است؛^[۲۲۴]زیرا که به مضیره (نوعی غذا) بسیار علاقمند بوده است.
او پشت سر علی نماز می­خواند و بر سرِ سفره­ی معاویه غذا می­خورد و از جنگ کناره می­گرفت و می­گفت: نماز پشت سر علی کامل­تر است و غذایِ سر سفره­ی معاویه چرب تر، و دوری از جنگ برای حفظ جان بهتر.^[۲۲۵]
او فردی بسیار شکم­باره بود به طوری که از او گزارش­هایی وجود دارد که ابوهریره دور خانه می­چرخید و می­گفت: وای بر من از شکمم؛ اگر او را سیر کنم دل درد می­گیرم، و اگر او را گرسنه نگاه دارم به من فحش می­دهد.^[۲۲۶]
«ابوهریر فردی بود که از یک سو در شهرت یافتن، استعداد و توانایی عجیبی داشت و همین امر او را بر آن داشت که آموزه ها و احادیث کعب را فراگیرد؛ و از سوی دیگر تلاش می­کرد برای سیر کردن شکم خود لقمه نانی پیدا کند. حاکم پس از اشاره به اختلاف در نام او گفته است او از کسانی بود که به خاطر سیر کردن شکمش همواره، همراه پیامبر بود».^[۲۲۷]
او علاوه بر شکم­بارگی، فردی بدگو نیز بوده، زیرا در روایات از او آمده است که وقتی معاویه به او پول می­داد ساکت بود و وقتی پول نمی­داد از او بدگویی می­کرد.^[۲۲۸]
روایت شده است که او با بچه­ها در راه غذا می­خورد و بازی می­کرد؛ وقتی که در مدینه امیر شد سخنرانی می­کرد و می­گفت: خدا را شکر که دین را استوار ساخت و من را امام کرد و بدین وسیله مردم را می­خنداند، وی در هنگام امارتش بر مدینه راه می­رفت و همین را می­گفت؛ و در بازار راه می­رفت و وقتی به کسی می­رسید که جلوی او راه می­رود با پایش به زمین می­زد و می­گفت: راه را باز کنید؛ امیر آمده است (مقصودش خودش بود).^[۲۲۹]
او در ماه صفر سال هشتم هجری (زمان جنگ خیبر) اسلام آورد و رسول­خدا درسال دهم هجری از دنیا رفتند؛ این مدت حدود سه سال است؛ به طور طبیعی ابوهریره تمامی این مدت را در حضور رسول­خدا نبوده است؛ بلکه باید اشاره کرد که بنابر روایات، او در جنگ موته نیز شرکت داشته است.^[۲۳۰] پس به طور قطع فواصل زمانی گوناگونی در این سه سال نزد پیامبر نمی توانسته، حضور داشته باشد.
با این تفاصیل او مردی­ است که کمتر از ۲۲ماه نزد رسول­خدا بود اما بیش از ۵۳۷۴ روایت از ایشان نقل کرده است؛^[۲۳۱] یعنی مردی با بیش از هشت روایت برای هر روز از روزهای حیات رسول­خدا، اگر روایات اهل سنت از او را، با روایات ایشان از امیرمومنان که از زمان کودکی به همراه رسول­خدا بود و تا آخرین لحظات از ایشان جدا نشد، مقایسه کنیم به مقام علمی او پی می­بریم. زیرا اهل سنت از امیر مومنان تنها ۵۳۶ روایت نقل کرده ­اند^[۲۳۲].
یعنی اگر بخواهیم تنها از زمان بعثت رسول­خدا میانگین بگیریم می­ شود، هر صد روز شش روایت.
ابوهریره جزء صحابه رسول­اکرم محسوب می­ شود و سابقه دینداری در مذهب اهل­کتاب را ندارد؛ اما سابقه شرک به خداوند را دارد. روایات بسیاری وجود دارد که ابوهریره خلوت گزینی های بسیاری با کعب­الاحبار داشته^[۲۳۳] و از شاگردان او محسوب می­ شود.
ابوریه در این خصوص آورده است، از زمانی که ابوهریره فرمانداری بحرین را پذیرفت کعب­الاحبار او را زیر پر و بال خود گرفت و ازطرفی وجود دروغهای کعب­الاحبار میان مردم اسباب توجه مردم به او را فراهم آورد و در این بین ابوهریره چون کعب را مورد توجه بسیاری از مردم دید او هم به سوی کعب شتافت تا از او دانش فرا بگیرد.^[۲۳۴]
این درحالیست که اهل­سنت او را به عنوان مهم­ترین شاگرد رسول­خدا می­دانند، به طور طبیعی اگر کسی شاگردی رسول­خدا را نموده باشد دیگر محتاج شاگردی یهود و نصاری و مطالعه کتاب­های ایشان نخواهد شد؛ آن­هم ابوهریره­ای که روایات بسیاری از رسول­خدا نقل کرده است؛ طبیعتاً او باید روایات رسول­خدا را در نهی از خواندن کتاب­های انبیای گذشته^[۲۳۵] شنیده باشد.
در گزارش­ها آمده است که روزی ابوهریره به نزد کعب آمد در حالیکه کعب در بین گروهی نشسته بود تا از او سوال کنند. پس کعب از او سوال کرد که چه می خواهی؟ پاسخ داد: آگاه باش که من کسی از اصحاب رسول­خدا را نمی­شناسم که از من بیشتر روایت حفظ کرده باشد؛ کعب گفت: آگاه باش که جوینده­ی هر چیزی، از آن سیر می­ شود مگر جوینده علم یا جوینده­ی دنیا؛ ابوهریره گفت: تو کعب هستی؟ کعب گفت: (آری) تو برای همین چیز، به نزد من آمده­ای.^[۲۳۶]
از مکالمه کعب با ابوهریره برمی­آید که این اولین ملاقات آن دو با هم است. نکته جالب اینجاست که بعد از رد و بدل کردن کلاماتی ساده، ابوهریره حدس می­زند که او کعب­الاحبار است، در واقع نوعی تکریم علم او می­ کند؛ به این معنا که وصف او را شنیده است و امروز آن وصف را در این فرد یافته و برای همین بدون معرفی، خودش او را شناسایی می­ کند.
انتهای داستان نیز با غیب­گویی کعب مواجه هستیم. کعب با اطمینان از نیت قلبی ابوهریره خبر می­دهد.
داد و ستدهای علمی بین کعب­الاحبار و ابوهریره نکته ای قابل توجه است.
ابوهریره گفت: به طور رفتم و در آنجا کعب­الاحبار را دیدم و با او نشستم، پس او برای من از تورات روایت کرد و من برای او از رسول­خدا.^[۲۳۷]
این روایت ارتباط این دو نفر را اینگونه به تصویر می­کشد که ابوهریره شیفته­ی کعب­الاحبار بوده و با تحقیقاتی که خود ابوریه انجام داده به این نتیجه رسیده، کعب­الاحبار با زیرکی، تسلط کامل بر ساده­لوحی ابوهریره پیدا کرده و او را تحت تأثیر خود قرار داده و از طریق او خرافات را وارد دین اسلام ساخت.^[۲۳۸] کعب در تأیید ابوهریره از گفتن هیچ حرفی فروگذار نمی­کرد، وی در مورد ابوهریره گفته است، ندیدم شخصی تورات نخوانده باشد ولی تا این حد به مضامین این کتاب آگاهی داشته باشد.^[۲۳۹]
آقای معرفت در مورد ابوهریره نوشته است که او به دلیل کمی بضاعت علمی مجبور بود به اهل­کتاب مراجعه کند، اغلب احادیث کعب و امثال آنان از طریق ابوهریره رواج پیدا کرده است. وی سخن ابوریه را در تأیید کلام خود آورده است، با این مضمون که کعب­الاحبار با زیرکی ابوهریره را که مردی ساده­لوح بود به استخدام خود گرفت و خرافات را در احادیث جای داد. ابوریه حمایت کعب از ابوهریره را حمایتی هدفدار می­داند.^[۲۴۰]
وجود چنین روایتی ما را متوجه این نکته مهم می­ کند که کعب علاقمند به تورات و مبانی اهل­کتاب بوده است. از آنجا که ستایش کعب از ابوهریره به سبب آگاهی او از تورات است، همین تمجید ها از عواملی است که کعب به وسیله­ آن توانست ابوهریره را در راستای فعالیت­های خویش به خدمت بگیرد. هر چند که شاید تمجیدها واقعیت نداشت، اما توانست ابوهریره را ترغیب کند تا این قابلیت و توانایی غیر واقعی را در خود به واقعیت تبدیل کند. بدین ترتیب کعب، ابوهریره را به خدمت گرفت.^[۲۴۱]
علاقه­ کعب به مضامین تورات و همچنین علاقه­ او به کسانی که تورات را نخوانده، اما از آن آگاهی دارند، ملاک­های سوال برانگیزی می ­تواند باشد.
مواردی از توبیخ او توسط عمربن­خطاب نیز گزارش شده است.
عمر ابوهریره را خواسته و به او گفت:آیا به یادداری وقتی که من تو را والی بر بحرین کردم در حالی که حتی کفش به پا نداشتی؟ حال به من خبر رسیده است که چند اسب را به قیمت هزار و ششصد دینار خریده­ای؟ گفت: ما چند اسب داشتیم که زاییدند و مقداری هم هدیه به ما رسید. عمر گفت: من مقدار حقوق تو و خرجی تو را داده بودم و این مقدار زیادی است؛ پس باید آن را برگردانی، ابوهریره گفت: تو حق این کار را نداری، عمر گفت: قسم به خدا که چنین حقی دارم و پشت تو را هم به درد خواهم آورد. سپس ایستاده و او را شلاق زد تا خونینش کرد.
او می­گفت: من روایاتی را می­گویم که اگر در زمان عمر این­ها را می­گفتم سرم را می­شکستند.^[۲۴۲]
یکی از مسائلی که تمامی علمای رجال اهل سنت بر آن اتفاق نظر دارند، این است که ابوهریره مدلس بوده است و سخنی را که از دیگران شنیده بود را به رسول­خدا نسبت می­داده است. ذهبی در این خصوص می­نویسد: « شنیدم از شعبه که می­گوید: ابوهریره تدلیس می­ کند».^[۲۴۳]
مسلم نویسنده صحیح هم معتقد است که ابوهریره فرقی بین گویندگان حدیث نمی­گذاشت و روایت ذیل را نقل می­ کند:
بسربن­سعید می­گفت: از خدا بترسید و در مورد روایت با دقت پیش بروید؛ قسم به خدا، شما ما را دیدیدکه با ابوهریره می­نشستیم، اما او برای ما روایات رسول­خدا را از کعب و روایات کعب را از رسول­خدا نقل می­کرد.^[۲۴۴]
سرانجام ابوهریره بعد از عمری جعل روایت و نسبت دادن آن به رسول­خدا در سال ۵۸ هجری در حدود هشتاد سالگی در قصر خویش در عقیق از دنیا رفت.^[۲۴۵]
خلاصه
بر اساس روایات نقل شده از ابوهریره می­ شود به این نتیجه رسید که او شخصیت لازم برای اعتماد و اخذ حدیث را نداشته است؛ چرا که هدف اصلی از اسلام آوردن او -البته به اعتراف خودش- سیر کردنِ شکمش بوده است، که ریشه­ای از تفکر و تعقل در آن دیده نمی­ شود. او فردی بوده که هرجا نفع بیشتری ببرد آنجا برایش بهترین جایگاه محسوب می­ شود لذا نماز را پشت حضرت علی می­خواند و غذا را بر سر سفره معاویه.
به نظر چند عامل اساسی، اسباب طرد ابوهریره از ردیف راویان ثقه را فراهم آورد که به شرح ذیل است.
۱ . نداشتن شأن اجتماعی در میان مردمِ هم عصر خودش، طوری که اخبار موجود از شلاق خوردن او خبر می­دهد.